چکیده:
یکی از مسائل مهم و حساس در نهاد خانواده، حضانت کودک است که بهدلیل رویکرد آن به مصالح فرزندان نیازمند اهتمام بسیاری است و از دیرباز مورد بحث و بررسی فقها و حقوقدانان بوده است. ازآنجاکه در دوران اولیه طفولیت و نیز سایر مراحل رشد باتوجه به مصلحت وی، حضانت فرزند برعهده مادر است هدف پژوهش حاضر پاسخ به این سؤال است که آیا مادر در ازای حفظ و سرپرستی کودک، استحقاق دریافت اجرت را دارد یا خیر. نتایج پژوهش نشان میدهد که بسیاری از فقها و حقوقدانان با عرضه ادلهای چند و با اهتمام بر واجب بودن حضانت و ماهیت حکمی آن و عدم جواز اخذ اجرت بر واجبات که یکی از قواعد مهم و بحثبرانگیز میان فقهاست به عدم جواز اخذ اجرت بر حضانت حکم کرده و در مقابل، پارهای از آنها با تأکید بر حق بودن حضانت، قائل به جواز اجرت بر حضانت شدهاند. لازم به ذکر است این اختلاف مبتنی بر حقدانستن حضانت یا تکلیفدانستن آن است. نوشتار حاضر با روش توصیفی-تحلیلی، در محدوده فقه و با استفاده از منابع معتبر گردآوری شده است.
خلاصه ماشینی:
(طباطبايي، ١٤١٩، ٥٢٤/١٠؛ نجفي، ١٤٠٤، ٢٨٤/٣١) بديهي است که سرپرستي و تربيت کودک نياز به صرف وقت و تلاش پيوسته ازسوي حضانت کننده دارد، اما در اينکه آيا مادر در قبال حضانت کودک و انجام امور مربوط به نگهداري و سرپرستي وي استحقاق دريافت اجرت را دارد يا خير بحث و اختلاف وجود دارد و جواز يا عدم جواز اخذ اجرت بر حضانت يکي از خواستگاه هاي اختلاف نظر فقهي-حقوقي است .
اين گروه نيز با تکيه بر اين قاعده فقهي و ارائه ادله اي چند قائل به عدم جواز اخذ اجرت بر حضانت شده اند و در مقابل ، گروهي قول به جواز را برگزيده اند.
از نظر صاحب جواهر حضانت نسبت به مادر مانند شيردهي است که بر وي واجب نيست و او ميتواند آن را اسقاط کند تا تقاضاي اجرت نمايد اگر پدر و مادر هردو از نگهداري کودک اجتناب کنند، پدر اجبار بر اين عمل ميش-ود.
همان طورکه اخذ اجرت براي ش-يردادن حق ش-رعي مادر است در حضانت نيز اين چنين است و بر مادر واجب نيست و امکان اسقاط حضانت وجود دارد يا ميتواند طلب اجرت کند.
قول به عدم جواز در مقابل قول به جواز، عده اي از حقوق دانان بر اين نظرند که در قبال حضانت هيچ يک از ابوين استحقاق دريافت اجرت ندارند و قانون مدني نيز موافق با اين قول است .
اقوال فقها در اين مورد مختلف بوده و هريک ادله اي دارند، اما باتوجه به ادله قائلين به جواز اخذ اجرت بر واجبات ، قول به حرمت ، خدشه دار شده است .