چکیده:
بناهایی که به دست انسان ساخته میشود جلوه هایی از نگرش او به جهان هستی است که مبین قوه فکری و ساختار فرهنگی ـ اجتماعی افراد آن جامعه است. این برداشت که، معماری میتواند دیدگاهی طبیعی یا مافوق طبیعی داشته باشد در هر حال خارج از تاثیر محیط اطراف و اقلیم جغرافیایی انسان نیست، لذا در بررسی معماری یک بنا، ابتدا باید جهان و جهان بینی سازنده آن بنا را مورد کنکاش قرار داد تا بتوان افکار و عقاید او را در حجمی از آرایش فضا مشاهده کرد. معماری سنتی ایران، تجلی نمادین جهانی ابدی و ازلی است که این جهان را محلی گذرا و واسطه ای برای رسیدن به مرتبه ای والاتر به منظور وصول به آرامش درونی میداند؛ معماری ایران که به صورت های گوناگون در بناهای مختلف متجلی گشته، جایگاه خاصی را داراست که در آن، عقاید و رسوم و آئینها در شرایط جغرافیایی و اقلیمی نمود بارزی دارد و حاصل دسترنج هنرمندانی است که برای اعتلای این هنر با تکیه بر ایمان خویش، از جان خود مایه گذاشته و در این راه از هیچ کوششی دریغ نورزیدهاند. لذا با توجه به مطالبی که بیان گردید در اهمیت معماری سنتی در این پژوهش هدف ما بررسی این رابطه معماری سنتی و حکمت آن می باشد تا ازاین رو جلوه گاه هنر معماری سنتی بیان شود. بنابراین در این مجال ما به بررسی معماری سنتی گنبد، مناره، محراب و تزیینات در مساجد ایران پرداخته ایم و پیوند این معماری را با حکمت اسلامی و معنا بخشی آن به سایرعناصر معماری مساجد و سایر بناها دیگر بیان میکنیم روش گرد آوری به صورت مطالعات میدانی و کتابخانه ای بوده و باتوجه به دادهها و اطلاعات موجود به تحلیل و توصیف آن در جهت رسیدن به نتیجه مطلوب می باشد. نتایج حاصل بر پرباربودن و معنای فطری و الهی مساجد و معماری آنها می باشد که هر کدام زبان گویایی از هنر و تجلی فرهنگ غنی دینی و معنوی معماری ایرانی اسلامی است. در این پژوهش سعی بر آن داریم تا نخست به سوالاتی چون: ١- فضاهای سنتی مساجد و نمادهای آن چگونه با حکمت معنوی پیوند ایجاد کرده است؟ ٢- حمکت پیوند خورده با معماری تجلی گر چه معنای می باشد؟