چکیده:
کسب فناوری در صنعت بالادستی نفت وگاز یکی از پرچالشترین موضوعات میباشد. در مطالعه این صنعت، برای اینکه بتوان اثرات بهینهگی فناوری در بعد اقتصادی و توسعهای اعمال گردد، باید در فرآیند تصمیمگیری کسب فناوری بین انتخابهای متعدد ترتیبی اتخاذ شود تا از تکرار رویکردهای کم اثر گذشته پرهیز گردد. البته صریحترین و حدیترین تقسیمبندی بین رویکردهای موجود، نگاه صرفا همکارانه با سایر بازیگران بینالمللی و یا غیرهمکارانه (استقلال) با نگاه به بخش داخلی میباشد. در این پژوهش با استفاده از نظریه بازیها، به بررسی رویکردهای حدی از طریق مدلسازی چند لایه (اطلاعات کامل و ناقص، ایستا و پویا و تکاملی) میپردازد و با تحلیل این دو رویکرد همکارانه (انتقال) و غیرهمکارانه (استقلال) در کسب و استفاده از فناوریها برای صنعت بالادستی نفت وگاز ایران (ذیل نمونه کمی فاز 11 پارس جنوبی)، نقاط ضعف و قوت آنها را برای تصمیمگیری در بین این دو رویکرد و چگونگی کسب فناوری بیان میکند. نتایج پژوهش نشان میدهد کسب فناوری به روش همکاری در بلندمدت با رعایت قیدهایی موجب بهبود اثرات آن در صنعت میگردد و نگاه استقلال طلبانه محض، صرفا اثرات مفید کوتاه مدت داشته و حتی بعضا با اصل صیانت منابع نیز در تقابل میباشد. بنابراین تاکید میشود روش همکارانه به شرطی به عنوان سیاست اصلی لحاظ گردد که در نگاه داخلی نیز بر پایه استفاده درست از مزیتهای طبیعی این صنعت در کشور و تلاش برای تبدیل شدن از مقلد بودن به پیشرو شدن در بخشهایی از فناوری در عرصه بینالمللی به عنوان هدف نهایی تعیین شده باشد.
Access to technology in the upstream oil and gas industry is one of the most challenging issues. In this industry, in order to be able to apply the desired effects of technology in the economic and development dimension, in the decision-making process, the choice to acquire technology must be such as to avoid repeating the ineffective approaches of the past. However, the most divisive And explicit division between the existing approaches is a fully participatory view with other international actors and another non-participatory (independence-seeking) view of the domestic sector. In this research, using game theory, it examines limit approaches through multilayer modeling (Complete and incomplete information, static, dynamic and evolutionary) and analyzes two participatory approaches and non-cooperation in acquiring and using the technologies of Iranchr('39')s upstream oil and gas industry (Study sample of phase 11 of South Pars), explains their strengths and weaknesses for deciding between the two approaches and how to access the technology. Research results show, achieving technology in the long run, by imposing some restrictions, improves its effects on the industry, and a completely independent view has only short-term beneficial effects and sometimes even contradicts the principle of resource protection. It is emphasized accordingly, the participatory approach should be considered as the main policy provided that internally, based on the proper use of the natural benefits of this industry in the country and the effort to become an imitator to be a leader in the field of technology in the international arena, has been set as the ultimate goal.
خلاصه ماشینی:
بنابراين تأکيد مي شود روش همکارانه به شرطي به عنوان سياست اصلي لحاظ گردد که در نگاه داخلي نيز بر پايه استفاده درست از مزيت هاي طبيعي اين صنعت در کشور و تلاش براي تبديل شدن از مقلد بودن به پيشرو شدن در بخش هايي از فناوري در عرصه بين المللي به عنوان هدف نهايي تعيين شده باشد.
Qian et al مانند ايران به سرمايه ، فناوري هاي مدرن براي استخراج منابع نفت و گاز و از طرف ديگر تمايل شرکت هاي نفتي به منابع عظيم نفتي و مشارکت در آن منابع براي کاستن از ريسک تجاري خود و استفاده از سود بالاي سرمايه گذاري در اين منابع انرژي ، کشورهاي صاحب منابع نفتي و شرکت هاي بين المللي نفتي را به سمت انعقاد قراردادهاي عمده در بخش هاي توليد نفت هدايت نموده است (حکيميان ، ١٣٩٨).
با توجه به حساسيت هاي موجود، طرف هاي متعدد درگير و چالش هاي ذاتي و ساختاري صنعت بالادستي نفت و گاز در ايران ، مي توان بيان داشت که مدل هاي اجرا شده براي کسب فناوري با اعمال رويکردهاي متفاوت و گاها متناقض نتوانسته به صورت جامع اهداف کلان کشور در صيانت از منابع را پوشش دهد (نوروزي ، اماني و گودرزي ، ١٣٩٦؛ نوروزي ، ١٣٩٤؛ درخشان و تکليف ، ١٣٩٤؛ کاظمي نجف آبادي و غفاري ، ١٣٩٧).
در اين پژوهش با استفاده از تجزيه و تحليل نظريه بازي ها، درباره بررسي و روش کسب فناوري از طريق تعامل بين تصميم گيرندگان صنعت بالادستي نفت وگاز براي انتخاب بين استقلال يا همکاري و انتقال در حوزه فناوري اين صنعت در ايران بر پايه دو رويکرد همکارانه با ساير بازيگران بين المللي و يا غيرهمکارانه (استقلال ) با نگاه به بخش داخلي بحث مي گردد.