چکیده:
کاوۀ آهنگر، شخصیّتِ معروف داستانهای ملّی و آغازگر قیامِ فریدون، بهرغم حضورِ تقریباً گستردهاش در متون دورۀ اسلامی، در هیچ یک از متونِ ایرانیِ پیش از اسلام دیده نمیشود. همین مسأله پژوهشگران را به کندوکاو دربارۀ اصل و ریشۀ داستان او وادشته و تا کنون نظریات گوناگونی در این باره مطرح شده است. ما نیز در این مقاله کوشیدهایم، با جستوجویی کتابخانهای و روشی توصیفی ـ تحلیلی، ضمنِ بررسی و نقدِ پژوهشهای پیشین، با درنگی بر نام و کارکردِ کاوه و متعلقاتِ او در داستانِ فریدون، به انگارهای دیگر دربارۀ او دست یابیم. بر پایۀ جستوجوهای ما، کاوه میتواند نمودی دیگر از گاو باشد که نه تنها در داستانِ فریدون، بلکه از آغاز آفرینش در اسطورههای ایرانی نقش مهمی علیه اهریمن بر عهده دارد. پس از کشته شدن برمایه به دست ضحّاک، که نمود گیتیک اهریمن است، گاو در قالبِ شخصیّتی انسانی و با کمکِ آهن که ابزاری اورمزدی در برابر اهریمن است، به یاری فریدون میآید. نمودی دیگر از این حیوانِ اهریمنستیز گرزۀ گاوسر است که مانند کاوه آمیختهای از گاو و آهن است و فریدون با آن ضحّاک را به بند میکشد.
Kaveh Ahangar, a well-known figure in national stories and the initiator of Fereydoun's uprising, is not found in any of the pre-Islamic Iranian texts, despite his almost widespread presence in Islamic texts. This issue has led the researchers to explore the origins of his story, and various theories have been put forward. In this article, we have also tried to find other views about Kaveh by looking at the library and descriptive-analytical method, while reviewing and criticizing the previous researches, by thinking about the name and function of Kaveh and his belongings in Fereydoun's story. According to our searches, Kaveh could be another manifestation of the cow that plays an important role against the devil not only in the story of Fereydoun, but also from the beginning of creation in Persian myths. After Barmayeh is killed by Zahak, who is the gothic manifestation of the devil, the cow comes to the aid of Fereydoun in the form of a human character and with the help of iron, which is Ormazdi's tool against the devil. The other manifestation of this animal which is against the devil is the head-cow mace, which, like Kaveh, is a mixture of cow and iron, by which Fereydoun binds Zahak.
خلاصه ماشینی:
جستارهای تاریخی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی دوفصل نامۀ علمی (مقالۀ علمی ـ پژوهشی )، سال یازدهم ، شمارة دوم ، پاییز و زمستان ١٣٩٩ انگاره ای دیگر دربارة کاوة آهنگر خلیل کهریزی * چکیده کاوة آهنگر، شخصیتِ معروف داستان های ملّی و آغازگر قیـامِ فریـدون ، بـه رغـم حضـورِ تقریباً گسترده اش در متون دورة اسلامی، در هیچ یک از متونِ ایرانی پـیش از اسـلام دیـده نمی شود.
ناگفته پیداست که طومارهای نقالی و داستان های عامیانه از اعتبار و پایۀ محکمی برای چنـین نتیجه گیری مهمی برخوردار نیستند و عمدتاً زمانی میتوان به آنهـا اسـتناد جسـت کـه سـندِ معتبرِ کهنِ دیگری نیز با آنها همراه باشد؛ زیرا در روایـت هـای عامیانـه و طومارهـای نقـالی، داستان ها بیشتر توسط افراد کم سواد نقل شده اند و سخنانِ آنها گاه پایـۀ علمـی و مکتـوب و مستندی ندارد و می تواند حاصل سوءتفاهم باشد؛ مخصوصاً دربارة سـاختن گـرزة گاوسـر، که به دلیل حضور کاوة آهنگر در روایتِ فردوسی، ممکن است چنین تصوری برای همگـان پیش آید که کاوه گرز فریدون را ساخته است .
بر پایۀ جست وجوهای ما، کاوه میتواند نمودی دیگر از گاو در اساطیر ایرانی باشـد کـه از دشمنانِ دیرینِ اهریمن است و در اسطورة آفرینش بر پایـۀ روایـت هـای ایرانـی در سـپاه اورمزد حضور دارد و در نبردِ فریدون با ضحّاک که نمودِ گیتیک اهـریمن اسـت ، بـه یـاری فریدون می آید.