چکیده:
نوشتار تحلیلی حاضر با هدف تبیین و بازنمایی کاربست اصول مندرج در اعلامیه حقوق بشر اسلامی در سیاست های مهاجرتی جمهوری اسلامی ایران در قبال مهاجران افغانستانی به رشته تحریر آمده است. در این راستا سوال اصلی تحقیق بر چگونکی سیاست و عملکرد جمهوری اسلامی ایران در قبال مهاجران افغانستانی مطابق با اصول مندرج در اعلامیه حقوق بشر اسلامی تمرکز دارد و دیگر اینکه آیا سیاست های مهاجرتی جمهوری اسلامی ایران در قبال این مهاجران خلاف موازین بشردوستانه و تبعیض آمیز بوده است یا بالعکس؟ به لحاظ روشی با بررسی آثار و اسناد؛ وضعیت امنیت اجتماعی، آموزش، تحصیلات، سلامت، تأمین اجتماعی، کار و اشتغال و حقوق شهروندی مهاجران افغانستانی در ایران مطالعه شده و سیاست گذاری های هر حوزه مبتنی بر مواد بیست و پنج گانه اعلامیه حقوق بشر اسلامی به تفکیک موضوعی تبیین گردیده است. نتایج و یافته ها بیانگر آنستکه در مقایسه با کشورهای همچون پاکستان و ترکیه، در جمهوری اسلامی ایران با توجه به حسن همجواری و تأکیدات شرع مقدس و به لطف سیاست های نوع دوستانه و موازین انسان دوستانه فراگیر دولت و ملت ذیل دکترین حقوق بشر اسلامی البته بطور نسبی به مهاجران افغانستانی امکان دسترسی به آموزش، بهداشت، بیمه، اشتغال، تردد آزاد در مناطق مختلف و فرصتهای معیشتی داده شده است که نه تنها باعث امنیت و بقای آنان شده بلکه به اذعان سازمان ها و نهادهای حقوق بشری بین المللی به شکوفایی و بهبود وضعیت آنان نیز کمک کرده است.
This analytical article was written with the aim of explaining and representing the application of the principles contained in the Declaration of Islamic Human Rights in the immigration policies of the Islamic Republic of Iran towards Afghan immigrants. In this regard, the main question of the research focused on how the Iranian government acted towards Afghan immigrants in accordance with the principles contained in the Declaration of Islamic Human Rights, and whether the immigration policies of the Islamic Republic of Iran against these immigrants were against humanitarian and discriminatory standards or not. ? In terms of method by examining works and documents; the situation, social security, education, health, social security, work and employment and citizenship rights of Afghan immigrants in Iran have been studied and the policies of each area based on the twenty-five articles of the Islamic Declaration of Human Rights have been explained separately. The results and findings indicate that in the Islamic Republic of Iran, due to the neighborhood and the emphasis of the Holy Sharia, as well as thanks to the altruistic policies and humanitarian standards of the nation and the government under the doctrine of Islamic human rights, Afghan immigrants have access to education, health, insurance, employment, free movement in different areas and livelihood opportunities have been given which has caused their survival and prosperity. The performance of the Islamic Republic of Iran in this field has been approved by international human rights institutions and organizations.
خلاصه ماشینی:
در ميـان پژوهش ها و مطالعـات محدود و اغلب به صورت پراکنده و موردي که مسأله مهاجران افغانسـتاني در ايران را مورد توجه قرار داده اند نظير بروس کوپکه (٢٠١٣) در گزارش تحليلي «سياست ايران در مورد افغانستان ؛ تکامل استراتژيک پراگماتيسم »؛ مقصودي (١٤٠١) در مقالـه «آسيب شناسـي سياسـت گـذاري مرتبط با مهاجران افغانستاني در ايران »؛ نصر اصفهاني در کتاب «در خانه برادر: پناهندگان افغانسـتاني در ايران »، محمدي و همکاران (١٣٩٨) در مقاله «علل و ويژگي هاي مهاجرت اتباع افغانستان به ايران و تأثير آن بر امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران »؛ حسيني و همکاران (١٣٩٧) در مقاله «آسيب شناسي چگونگي اثرگذاري فشار عرضه مهـاجران افغانسـتاني بـر بيکـاري در ايـران »؛ عيسـي زاده و مهرانفـر(١٣٨٩) در مقاله «تأثير مهاجران افغاني بر نرخ بيکاري در اقتصاد ايران »؛ احمدي و همکاران (١٤٠١) در مقاله «بررسي چالش ها و فرصت هاي اجتماعي ، اقتصادي و سياسي تحصيل کردگان افغانستاني مقيم ايران »، عنبـري و جمشيديها(١٣٨٣) در مقاله «تعلقات اجتماعي و اثرات آن بر بازگشت مهاجرين افغاني »؛ ميرزائي(١٣٩٣) در مقاله «مطالعه انسان شناختي هويت زباني مهاجران افغان در ايران »؛ خيري و رحيمي(١٣٩٧) در مقاله «تفاوت هويتي نسل اول و دوم مهاجران افغاني به ايران »؛ فاضلي و شرف (١٤٠١) در مقاله «ظرفيت هاي مهاجران افغانستاني در پيوند ايران و افغانستان »؛ بيچرانلو و طاهري (١٣٩٩)در مقالـه «خـوانش مهـاجران افغانستاني ساکن ايران از بازنمايي آن ها در تلويزيون ايـران »؛ روحـاني و همکـاران در مقالـه « بررسـي عواطف اجتماعي منفي ايرانيان نسبت به مهاجرين افغانستاني (مورد مطالعه : شـهروندان شـهر شـيراز»؛ 123 ميرزايي (١٣٩٥) درمقاله «راهبردهاي فرهنگ پذيري و بهداشت رواني مهاجرين افغانستاني در شـهرک قائم قم »؛ محمديان و همکاران (١٣٨٤) در مقاله «غربالگري اختلال هاي رواني در مهاجران افغان مقـيم تهران »؛ پور احمد و همکاران (١٣٩٣)، در مقاله «سنجش کيفيت زندگي شهري مهاجران افغان مقيم ايران با رويکرد ذهني در شهر رباط کريم »؛ روکي(١٣٨٣) در پايان نامه «وضعيت حقـوق آوارگـان افغـاني در ايران »؛»، غالباً موضوع مطالعه چرايي، چگونگي و تبعات فرهنگي- اجتماعي، امنيتي- سياسي، اقتصادي - رفاهي، آموزشي، حقوقي، روانشناختي، بهداشتي و بيماري شناختي حضور مهـاجران افغانسـتاني بـوده است و کمتر اثري به مسأله رعايت يا عدم رعايت معيارها و مـوازين حقـوق بشـري اعـم از غربـي و اسلامي نسبت به مهاجران افغانستاني در ايران توجه داشته است .