چکیده:
بررسی نقشهای بوم شناختی جانورانی که در جنگل زیست دارند همواره به عنوان حلقه ی گمشده در مطالعات مربوط به علوم و بوم شناسی جنگل به حساب میآید. هدف مطالعه حاضر بررسی نقشهای بوم شناختی و اجتماعی- اقتصادی خرس قهوهای (Ursus arctos syriacus) در جنگلهای شمال ایران است. این مطالعه با استفاده از اسناد کتابخانهای که شامل کتب مربوط به بوم شناسی جنگل، جنگل شناسی، علوم حیات وحش، تاریخی، مردم شناسی، جامعه شناسی محیط زیست، حقوق و قوانین منابع طبیعی و شرح حال نویسی و همچنین مرور تحقیقات و منابع شامل مقالات و گزارشهای مرتبط، کاوش و جست و جو در فضای مجازی و کسب اطلاعات مرتبط، همراه با انجام مصاحبه ساختار نیافته صورت گرفت. مصاحبه ی ساختار نیافته با روش تحلیل محتوای کیفی با کارشناسان حوزه ی بوم شناسی جنگل و حیات وحش و افرادی از جوامع بومی- محلی که با خرس قهوهای تعارض دارند نظیر باغداران، زنبورداران و دامداران صورت گرفت. از طریق آزاد گذاردن اطلاع رسانان به طوری که بتوانند موضوع را کاملا آزادانه از جنبههای مختلف مورد بررسی قرار داده و آنان به هر طریقی که تمایل داشته باشند در مورد نقشهای بوم شناختی و اجتماعی- اقتصادی خرس قهوهای در جنگلهای شمال ایران نظر دهند. اسناد مطالعه شده نشان میدهد که از نظر بیولوژیک خرس قهوهای در کنترل جمعیت حشرات، بیمهرگان و مهره داران کوچک، تسهیل تجزیه و پوسیدگی خشک دارهای جنگلی، انجام هرس طبیعی، تسریع زادآوری طبیعی درختان جنگلی، ایفای نقش رفته گر با لاشه خواری در جنگل و کاهش احتمال آتش سوزی در جنگل تاثیر دارد. از نظر اجتماعی-اقتصادی نیز به فعالیتهای معیشتی از قبیل زنبورداری، باغداری و دامداری خساراتی را وارد میسازد و از این طریق باعث ایجاد برخی باورها در مورد این حیوان شده است. آگاهی نقشهای بوم شناختی جانوران جنگلی نظیر خرس قهوهای در جابجایی و استقرار بذور درختان جنگلی، حاصلخیزی خاک، رفته گر طبیعت و غیره منتهی به شناخت و آگاهی تصمیم گیران و جوامع بومی از جانوران شده و در نتیجه در حفاظت از حیات وحش کمک قابل توجهی میکند.
The study of ecological roles of animals that live in forest stands is always considered as a missing link in studies related to forest science and ecology. The aim of current study is to investigate the ecological and socio-economic roles of brown bear (Ursus arctos syriacus) in the forests stands of northern Iran. This study uses library documents that include books on forest ecology, forestry, wildlife science, history, anthropology, environmental sociology, natural resource law and biography, as well as research reviews and sources including related articles and reports, exploration and searches throw internet and obtained relevant information, along with conducting unstructured interviews. Unstructured qualitative content analysis interviews were conducted with experts in the field of forest and wildlife ecology and individuals from indigenous communities who are in conflict with brown bears such as gardeners, beekeepers and ranchers. By releasing informants so that they can explore the issue quite freely from a variety of perspectives, and they can comment in any way they wish on the ecological and socio-economic roles of the brown bear in the forests of northern Iran. The studied documents show that biologically brown bears control populations of insects, invertebrates and small vertebrates, facilitate decomposition and decay of forest dead woods, perform natural pruning, accelerate the natural regeneration of forest trees, playing a scorching role in carnivores and reduce the risk of forest fires. Affects the forest. Socio-economically, it also damages livelihood activities such as beekeeping, horticulture and animal husbandry, thereby creating some beliefs about the animal. Awareness of ecological maps of forest animals such as brown bears in the movement and establishment of seeds of forest trees, soil fertility, natural habitat, etc. leads to the knowledge and awareness of decision makers and indigenous communities of animals and thus helps significantly in wildlife protection.
خلاصه ماشینی:
به طور مثال در مطالعاتي به بررسي فاکتورهاي مؤثر بر آشيان بوم شناختي فضايي و زماني خرس قهوه اي (زارعي و همکاران ، ١٣٩٦)، بررسي وضعيت پراکنش ، جمعيت و فراواني گونه ي خرس قهوه اي (يوسفي و همکاران ، ١٣٩٥؛ عطايي و همکاران ، ١٣٩١؛ کرمي و همکاران ، ١٣٩٧)، بررسي مشخصات ظاهري خرس (ضيايي، ١٣٨٧؛ گلشن ، ١٣٩٨)، مطلوبيت زيستگاه و روند تغييرات آشيان اکولوژيک (Franklin، ٢٠١٠؛ کرمي و همکاران ، ١٣٩٧)، کميسازي اثر عوامل محيطي بر توزيع خرس قهوه اي (فلاحتي همکاران ، ١٣٩٧)، رژيم غذايي، بررسي عادات غذايي (مددي و همکاران ، ١٤٠٠؛ کريمي و همکاران ، ١٣٩٧)، ردپا و آثار بر جاي مانده خرس در طبيعت و جنگل (بنياسدي و همکاران ، ١٤٠٠)، بررسي تعارض ميان خرس و انسان (فرهادينيا و همکاران ، ١٣٩٨؛ رضازاده و ميرسنجي، ١٣٩٨؛ اسداللهي و همکاران ، ١٣٩٩؛ مددي و همکاران ، ١٤٠٠؛ Heemskerk و همکاران ، ٢٠٢٠)، تصادفات جاده اي خرس با خودرو (عبدي و همکاران ، ١٤٠٠؛ Becker و همکاران ، ٢٠١١؛ Harris و Scheck، ١٩٩١) پرداخته شده است .
به طور کلي در بوم سازگان جنگل ، جانوران با ايفاي نقش هايي نظير کمک به زادآوري و پراکنش بذور جنگلي (Bengtsson و همکاران ، ٢٠٠٠؛ مصدق ، ١٣٩٧)، استقرار بذور و نونهال ها (مروي مهاجر، ١٣٩٠)، از بين بردن آفات (Leidinger و همکاران ، ٢٠١٩) ، بازي کردن نقش رفته گر با لاشه خواري در جنگل (Stiegler و همکاران ، ٢٠٢٠)، ايجاد تعادل مناسب در جنگل (هرم غذايي، تعداد جمعيت ، شبکه و زنجيره غذايي)، (Palik و همکاران ، ٢٠٢٠)، حاصلخيزي خاکهاي جنگلي (زاهدي اميري و ضرغام ، ١٣٩٤؛ حبيبي کاسب ، ١٣٧١) و احياء جنگل (Horoszowski-Fridman و Rinkevich، ٢٠١٦؛ مصدق ، ١٣٨٣) به پايداري بوم سازگان جنگل کمک شاياني مينمايند.