چکیده:
بررسی امتیازهای نفتی در دورهی جنگ جهانی دوم موضوع حائز اهمیتی است برای مطالعهی رفتار قدرتهای
خارجی ذینفع؛ که نقش و اهمیت نفت ایران را در این رویداد جهانی نمایان میکند. در مراحل اول جنگ
جهانی دوم سالهای. ۱۹-۱۳۱۸ ش که آلمان نازی در اروپا به فتوحات پیدرپی دست یافت» استخراج نفت در
اپران رو به کاهش نهاد و تا سال. ۱۳۲۳ ش که متفقین پیروزی نسبی در جنگ به دست آوردند؛ این کاهش
استمرار داشت. اما در آخرین سالهای جنگ درآمد دولت ایران نیز افزایش یافت؛ صورت صادرات نفت ایران از
سال ۲۵-۱۳۱۳ ش گواه بر صحت این مدعی است. انگیزهی اصلی از انجام این پژوهش بررسی موقعیت و
جایگاه ایران و نیز اهمیت استراتژیک نفت ایران برای کشورهای ذینفع در جنگ جهانی دوم استدر. پژوهش
حاطر به بررسی اثرات و نتایج جنگ جهانی دوم بر نفت ایران نیز میپردازد. این مقاله با بهره گیری از اسناد و
مداراک تاریخی و با روش توصیفی تحلیلی به مطالعه و تحقیق دربارهی موضوع اهمیت نفت ایران در خلال
جنگ جهانی دوم پرداخته است
خلاصه ماشینی:
در طـول جنـگ جهـاني دوم و درگيري انگليسيها در جبهه هاي نبرد عليه نيروهاي متحدين به رهبري آلمان باعث شـد کـه شـرکت نفـت انگليس و ايران که بر اساس امتياز نامه دارسي و قرارداد ۱۹۳۳, اکتشاف , اسـتخراج و صـادرات نفـت ايـران را در اختيار داشت از رسيدگي به امور معيشتي کارگران ايراني مناطق نفت خيز غفلت کرده و بـا پايـان جنـگ جهـاني دوم و خروج نيروهاي انگليسي ا ز ايران اعتصابات گسترده اي در سراسر منـاطق نفـت خيـز خوزسـتان بـه وقـوع بپيوندد.
سفيران انگلستان و شوروي کتبا به اطـلاع دولـت ايـران رسـاندند کـه چـون دولت ايران در انجام خواست هاي دو کشور سهل انگاري کرده و سياست مبهمـي در مقابـل آنهـا پـيش گرفتـه و بويژه در بيرون کردن اتباع آلماني هيچ گونه اقدامي ننموده ، به اين جهت دولت هـاي شـوروي و انگلـيس خـود را ناگزير ديدند به نيروهاي مسلح خود دستور دهند از مرزهاي ايران عبور نمايند و اينک با کمـال تأسـف بـه آقـاي نخست وزير اطلاع مي دهيم که واحدهاي شوروي و انگليس طبق دستور ستادهاي مربوطه وارد خاک ايران شـده و مشغول پيشروي هستند.
ضمن اينکه امکـان جـايگزيني نفـت ايـران از منـابع آمريکا نيز در اسرع وقت وجود نداشت اهميت نفت ايران براي انگليس از بعد رقابت با آلمان دولت آلمان در جنگ جهاني دوم همانند انگلستان علاقه فراواني به دستيابي به نفت ايران و عـراق داشـت و ايـن واقعيت را مي توان از مطالعه اسناد موجود در وزارت امور خارجه اين کشور به خوبي دريافت .