چکیده:
«تذکر» به عنوان یکی از ظرفیتهای مهم در فرایند پاسخگویی قابل تبیین و بررسی است. بسته به نوع کاربست این ظرفیت قرآنی، می توان آن را «اصل»، «روش» و در برخی موارد به عنوان «هدف» دانست. دراین مقاله تذکر به عنوان یک روش قرآنی درپاسخگویی محور بحث قرارمی گیرد. بهرمندی از این روش در فرایند پاسخگویی مبتنی بر این مبناست که انسانها بر اساس هدایت تکوینی حقایق ایمانی را در سرشت خود نهادینه دارند و «تذکر» آنها را به داشتههای ایمانی و حقایق الهی متذکر میسازد. بر این اساس در فرایند پاسخگویی باید تلاش پاسخگو بر این مسئله استوار گردد که پرسشگر را با آنچه در گوهر فطری خود دارد و از آن غفلت نموده است، آشنا سازد. این مقاله با تمرکز بر آیات الهی ضمن تبیین این روش قرآنی به شیوههای تحققبخشیدن آن در فضای پاسخگویی میپردازد.
One of the most effective methods in answering and explaining Islamic
teachings in the Qur'an is "reminder". On the one hand, this method is the
factor and foundation for guiding and changing the behavior of people, and
on the other hand, it can be the result and goal for other methods proposed
in Islamic teaching. By applying this method, people become aware of
their enteral possessions, and more than they achieve awareness and
understanding of the truth based on external factors and perceptions
outside of their existence, their enteral and rational possessions they find.
Applying and paying attention to this Quranic method and principle can
be very effective and efficient in answering questions and doubts and
explaining divine knowledge. Missionary and cultural centers and centers
for answering doubts should rebuild this method based on modern methods
in contemporary conditions and new questions facing the contemporary
society and acquire the necessary skills to realize it.
خلاصه ماشینی:
البته اینکه از این ظرفیت قرآنی به عنوان اصل یا روش و یا هدف یاد کنیم، محل تأمل است؛ ولی اجمالاً میتوان بسیاری از آیات قرآن را در نظر داشت که بر اساس شیوههای مختلف به تذکر روی آورده است یا تذکر را به عنوان یکی از اهداف مهم تبیینهای خود بیان میکند.
شاید بتوان اذعان کرد بيشتر استدلالهاي قرآني که از تشبيهات معقول به محسوس يا از داستانهاي محسوس براي فهماندن امور غير محسوس بهره گرفته شده، در راستای ایجاد چنین تذکری است؛ ضمن اینکه هدف بسیاری از استدلالها و برهانهاي منطقي، اصولي و فلسفي در قرآن رسیدن به این اصل و روش قرآنی است؛ لذا قرآن در بسياري موارد و براي اثبات مدعاي خود به انحاي مختلف استدلال روی میآورد و بسياري از شواهد تجربي و محسوسي که در آيات براي مؤمنان مطرح مي کند برای ایجاد چنین تذکری در راستای رامکردن عقول و دلهای بشر است تا انسانها از طريق مشاهده بتوانند به نتايج مورد نظر دست يابند.
ج) پیشفرضهای بهکارگیری «تذکر» در فرایند پاسخ و تبیین با پذیرش اصلبودن این ظرفیت قرآنی از یک سو و نیز روشبودن آن بهرمندی و استفاده از تذکر در فرایند تبیین و پاسخ بر پیشفرضها و مبانی استوار است که مهمترین آن، فطریبودن حقایق الهی در انسان و نیز نسیان و غفلت انسانها از چنین داشتههای فطری است؛ از این رو این روش را میتوان بر اساس یک اصل عام و مهم در تربیت دینی و اخلاقی قرار داد به نام «اصل غفلتزدایی».