چکیده:
فضا قلمرو چندبعدی و بیحدومرزی است که موقعیت نسبی پدیدهها در آن منعکس میشود. در طی چند دهه اخیر سطح آب دریاچه ارومیه بهعنوان یک دستگاه جغرافیایی و سیستم پیچیده متأثر از برخی از عوامل طبیعی و انسانی، بهعنوان لایههای پیدا و پنهان، به شدت کاهش پیدا کرده است. جهت بررسی آستانه ذخیره آب سدها در کاهش تراز آب دریاچه ارومیه، ابتدا بانک داده های مورد نظر تهیه گردید:DEM حوضه با قدرت تفکیک 5/12*5/12 متر از سایت USGS، دادههای ایستگاههای کلیماتولوژی (بارش، دما)، از سازمان مدیریت منابع آب تهران، دبی ایستگاه های هیدرومتری و اطلاعات سدها از سایت مدیریت منابع آب. روابط خطی بین ارتفاع و دما و بارش و ارتفاع در نرمافزار SPSS برآورد گردید، با در نظر گرفتن ایستگاههای کلیماتولوژی و سدها به عنوان نقطه خروجی، زیرحوضه های متعددی استخراج گردید و حجم ورودی آب به داخل حوضه های فاقد ایستگاه هیدرومتری، با استفاده از روش جاستین برآورد شد. همچنین درصد دبی سالانه نسبت به بارش سالانه و تغییرات حجم ذخیره آب سدها تجزیه و تحلیل گردید. نتایج دال بر این است که حجم مخزن 46 سد در 12 زیرحوضه (68/1628 میلیون مترمکعب) حدود 21% از حجم کل رواناب حوضه را به خود اختصاص دادهاند، این عدد تا سال 1996 سدها 13% بوده و در سال 2013 به 8/21 درصد رسیده است. در سال 1970 با ساخت سد مهاباد با حجم مخزن 8/197 میلیون مترمکعب، حجم مخزن سدها از آستانه محیطی گذشته و کاهش تراز آب غیر قابل بازگشت دریاچه شده است. بررسی حجم مخزن سد با توجه به حجم آبگیری و حجم بارش حوضهای سدها بیانکننده این است که از مجموع 41 سد، مخزن 28 سد متناسب با پتانسیل بارشی حوضه ساختهشده است. نسبت حجم مخزن به حجم بارش 33 سد، شرایط خیلی مطلوب و 6 سد، شرایط مطلوب دارند.
Space is a multidimensional, boundless realm in which the relative position of phenomena is reflected. Lake Urmia, as a geographical device and a complex system, has been affected by natural and anthropogenic factors, as visible and hidden layers. In order to check the water storage threshold of dams in reducing the water level of Lake Urmia, we first prepared the desired data bank: DEM of the basin, data from climatology stations, discharge of hydrometric stations and dam information. We estimated the linear relationships between altitude and temperature and precipitation and altitude. Considering climatology stations and dams as output points, we extracted several sub-basins. We estimated the volume of water inflow into the basins without hydrometric station. The results indicate that the reservoir volume of 46 dams in 12 sub-basins accounts for about 21% of the total volume of basin runoff; This number was 13% until 1996 and reached 21.8% in 2013. In 1970, with the construction of the Mahabad dam with a reservoir volume of 197.8 million cubic meters, the reservoir volume of the dams exceeded the environmental threshold and caused the lake's water level to decrease irreversibly. Examining the volume of the dam reservoir according to the volume of water intake and the volume of rainfall in the basins of the dams shows that out of the total of 41 dams, the reservoirs of 28 dams are built according to the rainfall potential of the basin.