چکیده:
تمرکز اصلی پژوهش پیشرو فهم معناشناختی جنبش اسلامی صحوه در دورههای متقدم و متأخر است. در حقیقت، از آنجا که خاورمیانه همواره شاهد تحولات سریع و پیدرپی بوده بهطوری که تأملات نظری از تحولات عینی عقب میمانند، لذا فهم نظری این تحولات شایان توجه است. از اینرو پژوهش حاضر در تلاش برای فهم تغییر و تحولات فکری جنبش اسلامی صحوه -که جزو جنبشهای فکری-سیاسی کمتر شناختهشده به زبان فارسی است- با استمداد از چارچوب نظری شبکهی معناشناسی قرآنی توشیهیکو ایزوتسو، اسلامشناس ژاپنی است. در معناشناسی، معنا از ارتباط علّی و متقابل میان واژگان مختلف حاصل میشود که از دل این ارتباط یک شبکه معنایی شکل میگیرد. با بهرهگیری از این چارچوب نظری، گذار از شبکه معناشناختی متقدم صحوه با محوریت اسلام سیاسی در دههی 80 و 90 میلادی به شبکه معناشناختی متأخر صحوه با محوریت اسلام مدنی در آستانهی قرن بیستویکم قابل رهگیری است. این گذار معناشناختی موجد دگردیسیِ جهانبینیِ معناشناختی -به تعبیر ایزوتسو- جنبش صحوه از خشونت به مدارا است. پژوهش پیشرو این گذار را در میانهی مناسبات گاه پیچیده میان صحویون، علمای وهابیت رسمی، خاندان پادشاهی سعودی و همچنین نیروهای جهادی در سه دههی اخیر پی میگیرد.
The present research has focused on main goal which is the semantic understanding of Sahwa Islamic movement in its early and later periods. Whereas complicated events and frequent changes are always happening in the Middle East, theoretical thinking is always lagging behind objective changes. Hereupon, this article attempts to understand the dynamics of the Sahwa Islamic Movement, which is less known to Iranians, using the Semantics as a theoretical framework according to Toshihiko Izutsu's thinking. In Semantics, the meaning is grasped through causal and inter-connection between words that ultimately leads to forming the semantic network. Using this, the transformation from the early Sahwa semantic network based on Political Islam during the 80th and 90th to the late Sahwa semantic network based on Civil Islam in the early 21st century is followable. This semantic transformation is causing of the transformation of the semantic worldview -according to Izutsu- of Sahwa from violence to tolerance. Research ahead follows this transformation in the interaction, which is occasionally complicated, between Sahwa scholars, official Wahhabi muftis, the Saudi royal family, and also Jihadi forces in the late three decades.