چکیده:
درفش از جمله ادوات نظامی مهم با کارکردی نمادین است که از دیرباز تا کنون در نبردهای صورت گرفته نقشی برانگیزاننده و روحیه بخش ایفا می کرده است. درفش ها در رنگهای خاص هر یک بیان کنندۀ خصلتی و نمایانگر ویژگیهایی از یک سرزمین و قومیت به حساب می آمده اند. گاه نیز درفش ها از ویژگی خاصی برخوردار نبوده، بلکه حامل و برافرازندۀ آنهاست که بدان هویت می بخشد و کارکرد نیرومندانه ای را سبب می گردد. به هر روی درفش چه به خودی خود و چه به پایمردی و نیروی بشری یا فوق بشری، کارکردی بسیار مهم در میان ملل قدیم داشته است. عناصری مانند رنگ درفش، تصاویر نقش بسته بر آن، جنس بیرق و نیز دیدۀ تفال گونه به درفش به نوعی در ماورائی جلوه دادن درفشها، بهویژه درفش کاویان نقش آفرین بودهاند. مهمترین نکتۀ حائز بیان که تا کنون مورد توجه قرار نگرفته و اصلیترین ویژگی ماورائی درفش کاویان است، دخیل بودن عناصری از علوم غریبه و نقوش عددی و طلسمات (اوفاق) است که در برخی منابع کهن از جمله الواح الذهب بونی، مقدمۀ ابن خلدون و حرزالامان کاشفی بدان اشاره شده است و بدین سان نیرویی ماورائی با بیرقی عادی گره خورده است و مسبب پیروزی بر ضحاک اهریمن خو می شود.
Derafsh is one of the important millitary devices with a symbolic function which has played important motivating and inspiring role in battles eversince antiquity till the present time. Derafshes in distinct colours each is expressive of a characteristic is regarded as a representative of the attributes of a race and features of a land. Sometimes derafshes hold no significance and the holder of the derafsh is the one who gives identity to it and cause a powerful action. In any case whether in itself or via the human interference and force or extraordingary force derafsh had had a central importance among the nations in the past. Factors such as the colour of the derafsh, the image carried on them, its material, and also viewing it as a means of fortune telling all play a part in extraordinary impression they incite in particular with the case of the Kavian derafsh. The main trancendental characteristic of this Kaviani derafsh is the interference of elements from the occultism and numerical motifs and spells which are referred to in certain ancient sources such as Alvah- al Zahab Bouni, Ibn Khaldun’s introduction, and Kashefi’s Herzol Aman and in this way the supernatural force is entertwined with ordinary banner which caused the victory over demonic Zahhak.
خلاصه ماشینی:
در بــاب ویژگــی مــاورایی منتســب بــه درفــش کاویــانی در برخــی منــابع متقــدم به ویژه مراجع علـوم غریبـه ، نکـاتی وجـود دارد کـه کم تـر مـورد توجـه قرارگرفتـه اسـت و در این پژوهش بـا تکیـه بـه اسـناد کهـن حماسـی و تـاریخی در خصـوص ویژگـی مـذکور بحث خواهد شد.
از دیگـر منـابعی کـه بـه قلـم مستشـرقان در بـاب درفـش کاویـانی نگاشـته شـده اسـت ، بایـد از مقالـۀ «کـاوه و درفـش کاویــانی» نوشــتۀ اوســکار مــان (١٢٨٥) یــاد کــرد کــه در مجلــۀ کــاوه شــمارة ١ منتشــر شده است .
(555-550 لازم بـه ذکــر اســت کــه در خصــوص ویژگـی مــاورایی درفــش و کــاربرد طلســمات و اوفــاق در درفــش کاویــانی در اثــر کریستین ســن ، صــرفاً بــه اشــاره ای بــه روایــت ابــن خلـدون در مقدمـه مبنـی بـر نقـش طلسـمات بـر درفـش بسـنده شـده اسـت .
) بختورتــاش (١٣٨٤: ٤٧) نیــز در کتــاب تــاریخ پــرچم ایــران مطــالبی مفصّــل را از فرهنــگ انجمــن آرای ناصــری (١٢٨٨ ق ) نقـل کـرده اسـت کـه دالّ بـر آشـنایی کـاوه بـا فـردی دانـای بـه علـوم غریبـه است که بر نطعی چرمین ، شکل صددرصد نگاشت .
رضــایی دشــت ارژنــه (١٣٩٢) در مقالــه ای بــا عنــوان «جایگــاه درفــش کاویــانی در شــاهنامۀ فردوســی» بــه نقــش توتم گونــۀ درفــش اشــاره کــرده و چنــین نتیجــه گرفتــه است که درفش کاویان پیونـدی بـا کـاوة آهن گـر نداشـته و قـدمتی کهن تـر از آن چـه کـه تــا کنــون تصــور میشــده اســت ، دارد.
3-4 Tabari, Mohammad Ibn Jarir )1996) Translation of Tarikh Tabari Trans.