چکیده:
ﺣﻔﻆ ﺣﺮﯾﻢ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺷﻬﺮوﻧﺪان در ﺑﺮاﺑﺮ دﺳﺘﺮﺳﯽ دوﻟﺖﻫﺎی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺨﺼﯽ آﻧﺎن ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎی ﺣﻘﻮﻗﯽ در ﻋﺼﺮ دﯾﺠﯿﺘﺎل اﺳﺖ. ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻓﻨﺎوری و ﮔﺴﺘﺮش دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ، دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ اﻧﺒﻮﻫﯽ از اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺨﺼﯽ اﻓﺮاد از ﻗﺒﯿﻞ ﻋﺎدات ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﯽ، ﺳﻮاﺑﻖ ﭘﺰﺷﮑﯽ، ﻣﮑﺎﻟﻤﺎت و ﭘﯿﺎمﻫﺎی ﺷﺨﺼﯽ و ... ﺑﺮای ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺘﯽ ﺑﺴﯿﺎر آﺳﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ. از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ، ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮرات ﻣﻮﺟﻮد در اﯾﺮان ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت و ﺣﻔﻆ ﺣﺮﯾﻢ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻧﺎﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ. از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﮐﺎﺳﺘﯽﻫﺎ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻓﻘﺪان ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺎﻣﻊ درﺑﺎره ﺣﺮﯾﻢ ﺧﺼﻮﺻﯽ، ﻋﺪم ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﮐﺎﻓﯽ در ﺟﻤﻊآوری و اﺳﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺨﺼﯽ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎی دوﻟﺘﯽ، ﺿﻌﻒ ﻧﻬﺎدﻫﺎی ﻧﻈﺎرﺗﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﻧﺒﻮد آﮔﺎﻫﯽ ﮐﺎﻓﯽ در ﻣﯿﺎن ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﻘﻮق ﺧﻮد در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ اﺷﺎره ﮐﺮد. ﺑﺮای ﺑﻬﺒﻮد اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ، اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﺗﺪوﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺎﻣﻊ در ﺧﺼﻮص ﺣﺮﯾﻢ ﺧﺼﻮﺻﯽ، اﯾﺠﺎد و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻧﻬﺎدﻫﺎی ﻧﻈﺎرﺗﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ، اﺟﺒﺎر دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎی دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ رﻋﺎﯾﺖ ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ در اﻣﻮر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺨﺼﯽ ﺷﻬﺮوﻧﺪان و ﻧﯿﺰ اﺟﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی آﻣﻮزﺷﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮓﺳﺎزی ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺿﺮوری ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ.
خلاصه ماشینی:
از جمله مهمترین کاستیها در این زمینه میتوان به فقدان قانون جامع درباره حریم خصوصی، عدم شفافیت کافی در جمعآوری و استفاده از اطلاعات شخصی توسط دستگاههای دولتی، ضعف نهادهای نظارتی مستقل و نبود آگاهی کافی در میان شهروندان نسبت به حقوق خود در این زمینه اشاره کرد.
برای بهبود این وضعیت، اقداماتی همچون تدوین قانون جامع در خصوص حریم خصوصی، ایجاد و تقویت نهادهای نظارتی مستقل، اجبار دستگاههای دولتی به رعایت شفافیت در امور مربوط به اطلاعات شخصی شهروندان و نیز اجرای برنامههای آموزشی و فرهنگسازی عمومی ضروری به نظر میرسد.
از این رو، تدوین قوانین و سیاستگذاریهای دقیق و هوشمندانه برای جلوگیری از نقض حریم خصوصی شهروندان توسط دستگاههای دولتی و حفظ حقوق اساسی آنها در برابر دستاندازیهای غیرقانونی، یکی از مهمترین چالشهای حقوقی در عصر حاضر محسوب میشود (Davis, 2019).
بنابراین، در این مقاله به بررسی و تحلیل جامع چالشها و مسائل حقوقی مربوط به حفظ حریم خصوصی شهروندان در برابر دسترسی روزافزون دولتهای الکترونیک به دادهها و اطلاعات شخصی آنان خواهیم پرداخت.
- پایاننامهای در سال 1397 توسط محمدرضا شاکری با عنوان "حمایت از حریم خصوصی اطلاعات شخصی افراد در برابر دسترسی دولت الکترونیک" نگاشته شده است.
مقاله مقایسهای - تحقیقات گذشته نشان میدهد چالشهای جدی حقوقی در زمینه حفظ حریم خصوصی شهروندان در برابر دسترسی دولتهای الکترونیک به اطلاعات شخصی وجود دارد.
در دسترس بودن انبوهی از اطلاعات شخصی افراد در فضای مجازی و شبکههای اجتماعی، و همچنین امکان دسترسی و استفاده از این اطلاعات توسط دولتها و شرکتهای بزرگ فناوری، خطرات جدیدی را متوجه حریم خصوصی شهروندان کرده است (مشهدی و همکاران، 1398).