چکیده:
آداب غذاخوردن، ذائقه و سلامت غذا از مباحث مهم تاریخ اجتماعیاند که در ایران به دلیل رویکرد سیاسی تاریخنگاری هماره مغفول واقع شدهاند و در دورهی صفویه نیز تنها به لطف تألیف سفرنامههای متعدد اروپائیان و برخی رسالههای آشپزی، اطلاعاتی در این باره باقیمانده است که برای تبیین بیشتر نیاز به بازکاوی دارند. از این رو این پژوهش برآنست تا با بر روشی کتابخانهای و اسنادی با تکیه بر رویکردی توصیفی-تحلیلی به رفتارشناسی ایرانیان عصر صفوی در مجالس مهمانی و پذیرایی بپردازد و چگونگی آداب غذاخوردن، تنوع و ذائقه غذایی و میزان ارتباط آنها با سلامتی را بررسی نماید. یافتهها حاکی از آنست که ایرانیان آداب غذا خوردن، ذائقه و تنوع غذایی مختص به خود را داشته که از برخی جهات با سبک زندگی کشورهای آن روز دنیا و ایرانیان امروز متفاوت بوده است. نان مصرف کمی در بین مردم دارد و در بسیاری از مناطق نیز برنج قوت غالب ایرانیان است. ذائقه ی آنها برای پخت پُلوها و خوروشها نیز بیشتر متوجه مزههای ترش و سپس شیرین است. گرانی انواع سوخت همچون هیزم و ذغال مردم را وادار میساخت تا تنها یک وعده در روز غذای پختنی بخورند و برای وعدههای دیگر از میوه، صیفیجات و لبنیات سد جوع کنند و یا از غذاهای لذیذ اغذیهفروشیها که از لحاظ اقتصادی خریدن آنها به صرفهتر از تهیه کردنشان در خانه بود، استفاده کنند. آنها برخلاف عادت امروز؛ روزها غذای سبک و شبها غذای پخته و سنگین میخوردند. از میان گوشتها؛ گوشتهای قرمزی چون گوشت گوسفند، بره و شکار مطلوب دربار و طبقات بالا و گوشت گاو به خاطر ارزان بودن مطلوب طبقات پائین بود.گوشت سفید همچون گوشت مرغ و سپس ماهی نیز به مراتب نقش بسیار کمی در سفره غذایی دربار و مخصوصاً مردم داشت.
Eating habits, taste and health of food are important topics of social history, which have been neglected in Iran due to the political approach of historiography, and in the Safavid period, only thanks to the writing of numerous travelogues by Europeans and some culinary treatises. , information remains.This research aims to deal with the manners of eating, variety and taste of Iranians in the Safavid era in banquets and receptions.The findings indicate that Iranians had their own eating habits and tastes, which in some ways were different from the lifestyle of the countries of that day and Iranians today.They eat food sitting and kneeling very quickly, and in many areas, rice is their dominant strength, and their taste for cooking pols and khoroshes is more towards sour and then sweet flavors. Also, the high cost of firewood and charcoal had forced people to eat only one meal a day, and for other meals, they had to eat fruits, summer vegetables, and dairy products or finally, eat and use food from grocery stores, which are economically cheaper.They even contrary to today's custom; They ate light food during the day and cooked and heavy food at night.from among the meats; Red meats such as mutton, lamb and game were preferred by the court and the upper classes, and beef was preferred by the lower classes due to its cheapness, and white meats such as chicken and then fish played a very small role in the court table and especially the people.