چکیده:
مشکل تورم بیش از 4 دهه است که بر اقتصاد کشور حاکم و به رغم تلاش ها و سیاست گذاری ها برای حل آن، همچنان به عنوان دغدغه اصلی سیاست گذاران مطرح است. در آذر سال 1400، سندی به نام رشد غیرتورمی و فقرزدا ارایه و یکی از اهداف اصلی آن، مهار تورم عنوان شد. بررسی راهکارهای پیشنهادی در این سند با گذشت حدود 9 ماه از عملیاتی شدن آن، حاکی است که این سند چه از نظر هدف گذاری و چه از نظر رصد متغیرهای هدف این سیاست گذاری، نه تنها به هدف مهار تورم نایل نشده، بلکه حتی برخی از متغیرها وضعیت نامطلوبی را تجربه کرده است. می توان گفت تضاد بین اهداف و راه حل های ارایه شده، نبود شفافیت و کلی گویی، توجه نکردن به سازوکارهای تاثیرگذاری سیاست ها و درنهایت، نبود تمرکز بر عوامل اصلی ایجادکننده تورم در اقتصاد ایران از مهم ترین دلایل شکست سیاست های مهار تورم در کشور و نیز این سند است. ازاین رو مادامی که مشکلات نهادی کشور ازجمله فساد، انحصارات، ساختار بودجه و بودجه نویسی، مسیله دستیابی به ارزآوری پایدار، مشکلات مربوط به بخش تولید، انتظارات، ریسک و سرمایه گذاری مورد توجه هم زمان قرار نگیرد، سیاست گذاری ها راه به جایی نمی برد و در بلندمدت یا حتی میان مدت تشدید تورم را به همراه دارد.
خلاصه ماشینی:
ارزیابی برنامه رشد غیرتورمی و فقرزدا؛ نگاهی به تجربه تلاش برای مهار تورم در 9 ماه اول عملیاتی شدن سند آن مرجانه بشخور 1 کلیدواژه: رشد غیرتورمی، فقرزدایی، متغیرهای پولی، نرخ ارز JEL: E42, E52, I38, E31, P24 چکیده مشکل تورم بیش از 4 دهه است که بر اقتصاد کشور حاکم و بهرغم تلاشها و سیاستگذاریها برای حل آن، همچنان بهعنوان دغدغه اصلی سیاستگذاران مطرح است.
همانطور که در نمودار شماره 1 مشاهده میشود، ازجمله راهکارهای پیشنهادی کوتاهمدت برای مهار تورم در این طرح، کاهش فشار بر تراز ارزی و مهار نوسانات ارز و کاهش انتظارات تورمی و ازجمله راهکارهای میانمدت آن، انضباطبخشی به خلق پول بانکی و رفع ناترازی بودجه است.
با توجه به اینکه سیاست رشد غیرتورمی و فقرزدا در آذر سال 1400 مورد تأکید قرار گرفت، اما آمار اعلامشده بر اساس مجموع سالهای 1399 و 1400 است و ارزیابی تأثیرگذاری این سند و اقدام مطرحشده با عنوان تقویت پیمانسپاری ارزی امکانپذیر نیست.
در این سند انتظار بود که اثر نهایی این اقدامات در کاهش فشار بر تراز ارزی و کاهش نوسانات ارز مشاهده شود درحالیکه در سال گذشته، نرخ ارز از حدود 25 هزار تومان به بیش از 48 هزار تومان افزایش یافت (و حتی در ماههای انتهایی گاه به بیش از 60 هزار تومان نیز رسید) و در عرض یک سال، 94 درصد رشد داشت.
در چنین شرایطی، اتخاذ سیاستهای پولی انقباضی بدون توجه به مشکلات بخش تولید، ساختار تولید و نرخ ارز و نیز بدون توجه به وضعیت نامناسب شاخصهای ساختاری-نهادی (ازجمله فساد در توزیع تسهیلات)، نتیجهای جز کاهش هرچه بیشتر تقاضای مؤثر و تعمیق هرچه بیشتر رکود نخواهد داشت که این موضوع با هدف رشد غیرتورمی کاملاً در تضاد است.