چکیده:
پارسها یکی از قبایل هندوایرانی هستند، که نخستینبار در سده نهم پیش از میلاد در سالنامههای آشوری به آنان اشاره شده است. اینکه پارسها دقیقا از چه زمانی در پهنه جنوبغربی ایران ظاهر شدند و نخستین تشکیلات پادشاهی خود را در کدام ناحیه پایهگذاری کردند و شاهان نخستین آنان چه کسانی بودند همواره مورد بحث و تحقیق قرار داشته است. در این پژوهش با توجه به مدارک باستانشناسی که عمدهی آن از ناحیه جنوبغربی فلات ایران به دست آمده و نیز مدارک ادبیـ مکتوب و تحلیل آنها از نظرگاه تاریخیـ فرهنگی به دنبال پاسخ پرسشهای مطرح شده بودهایم. شواهد باستانشناسی نشان میدهد که در حدود قرن هشتم پیش از میلاد این قوم در جنوبباختری ایران در همسایگی پادشاهی رو به زوال عیلام سکنی گزیدند. همچنین شواهدی از حضور آنان در دشت شوشان و نواحی پیرامونی آن در واپسین سالهای قرن هفتم پیش از میلاد وجود دارد. در پی ضعف دولت عیلام در برابر تهاجمهای بیوقفه آشور خلایی در حکمرانی آنان ایجاد شده و پارسیان پایههای نخستین نهادهای سیاسیـ حکومتی خود را در ناحیهی انشان که باستانشناسان آنرا در استان فارس امروزی شناسایی کردهاند، بنیان نهادند. براساس متن استوانه کوروشدوم (بزرگ) او و نخستین شاهان پارس، عنوان قدیمی شاه انشان که لقب افتخارآمیزی برای فرمانروایان عیلام بود را اختیار کردند. اسناد آشوری نشان میدهند در تهاجمات آشوریها به عیلام، قوم پارسی به عنوان متحدان عیلامی-ها علیه آشور شرکت داشتهاند. با توجه به شواهد و مدارک موجود میتوان اظهار داشت خاستگاه اولیه شاهنشاهی هخامنشی که در میانهی سده ششم پیش -از میلاد سر برآورد و بیش از دو قرن در پهنه وسیعی از جهان مسکون آن روزگار به حیات خود ادامه داد، در ناحیهی کوهستانی فارس قرار داشته است.
The Persians are one of the Indo-Iranian tribes, which were mentioned for the first time in the 9th century BC in the Assyrian chronicles. Exactly when did the Persians appear in the southwestern region of Iran and in which region did, they establish their first kingdom and who were their first kings has always been discussed and researched. In this research, according to the archeological documents, most of which were obtained from the southwestern region of the Iranian plateau, as well as the literary-written documents and their analysis from the historical-cultural point of view, in search of answers to the questions raised. Archaeological evidence shows that around the 8th century BC, this people settled in the south-west of Iran in the neighborhood of the decaying kingdom of Elam. There are also evidences of their presence in Shushan Plain and its surrounding areas in the last years of the 7th century BC. Due to the weakness of the government of Elam against the incessant invasions of Assyria, a vacuum was created in their rule, and the Persians laid the foundations of their first political institutions in the Anshan area, which archaeologists have identified in modern Fars province. According to the text of the Cyrus II (the Great) cylinder, he and the first kings of Persia adopted the old title of Shah Anshan, which was an honorary title for the rulers of Elam. Assyrian documents show that the Persian people participated as allies of the Elamites against Assyria in the Assyrian invasions of Elam. The primary origin of the Achaemenid Empire, which arose in the middle of the 6th century BC and continued to exist for more than two centuries in a wide area of the inhabited world at that time, was located in the mountainous region of Fars.
خلاصه ماشینی:
فصـلنــامه خاستگاه پادشاهی هخامنشی بر اساس شواهد باستانشناسی و زبانشناسی کتایون نمیرانیان 1 ، نیما فتحاللهی 2 سال دوم | شمارۀ 3، بـهــــــار 1401 | شماره پیاپی 3 تاریخ دریافت: 1/3/1401 | تاریخ پذیرش: 11/4/1401 صفحات: 62-37 چکیده پارسها یکی از قبایل هندوایرانی هستند، که نخستینبار در سده نهم پیش از میلاد در سالنامههای آشوری به آنان اشاره شده است.
پرداختن به پیشینهی تاریخی این دودمان با استناد به مدارک مکتوب و دیگر شواهد باستانشناسی پیش از به قدرت رسیدن کوروش دوم یکی از موضوعات محبوب در تاریخ ایران باستان است، هر چند توجه پژوهشگران کمتری را به خود جلب کرده است.
نخست باید گفت پارسوا و پارسواش دو تلفظ متفاوت از یک نام برای یک منطقه جغرافیایی به طور حتم در غرب ایران (ناحیه بین سنندج، اورامان و روانسر) و پارسوماش الواح نوآشوری مربوط به آشوربانیپال منطبق با ناحیهی باستانی انشان در فارس بوده است(هانسمن، 1389: 87).
بنابر این ذکر نام انشان در اسناد مکتوب اکدی و عیلامی در این دوره چه معنایی میدهد؟ پاتس با اشاره به کتیبه بیستون و ترجمه کتیبههای عیلامی توسط اریکا راینر که در کاوشهای سامنر در تلملیان بدست آمد تاکید دارد اگر چه کشف همهی این مدارک مشخص نمود که تلملیان در فارس همان انشان است؛ با وجود این هنوز تمامی این مدارک مشکل شناخت وضعیت سیاسی و جایگاه این شهر در دوره عیلامنو و هخامنشی به طور کامل حل نشده باقی مانده است(مکوندی، 1390: 208).