چکیده:
انتخابات، روشی مسالمت آمیز برای قانونگذاری و انتخاب حاکمان و یکی از ویژگیهای حکومتهای دموکراتیک است. دین اسلام از طریق نصوص دینی، شامل؛ آیات قرآن و روایات معصومان (علیهم السلام)، مختصات اخلاق انتخاباتی خود را ترسیم کرده است. این پژوهش درصدد است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی و رویکرد تحلیل متون قرآنی و روایی با تبیین نظری به این پرسش پاسخ دهد که قرآن کریم و روایات معصومان (علیهم السلام)، چه ویژگی ها و معیارهایی برای انتخابات عرضه کردهاند و ممیزات اخلاق سیاسی اسلام در نظام مردم سالاری دینی دربارۀ انتخابات، نسبت به دموکراسیهای مدرن، چیست. مهمترین یافته پژوهش حاضر عبارت است از: بررسی و تبیین نظری اخلاق انتخاباتی اسلام از طریق تحلیل متون قرآنی و روایی و در راستای اخلاق سیاسی انتخابات، که میتواند علاوه بر فواید نظری تشریح اخلاق فاضله اسلامی، برای حکومتهای اسلامی در برنامههای توسعه سیاسی، راهگشا باشد. ترسیم اخلاق سیاسی اسلامی و وجوه تمایز آن با اخلاق سیاسی مدرن از دیگر یافته های این پژوهش است.
خلاصه ماشینی:
این پژوهش درصدد است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی و رویکرد تحلیل متون قرآنی و روایی با تبیین نظری به این پرسش پاسخ دهد که قرآن کریم و روایات معصومان(، چه ویژگیها و معیارهایی برای انتخابات عرضه کردهاند و ممیزات اخلاق سیاسی اسلام در نظام مردمسالاری دینی دربارۀ انتخابات، نسبت به دموکراسیهای مدرن، چیست.
آیت الله خامنه ای رهبر انقلاب اسلامی نیز، همواره در بیانات خویش بر توجه به اخلاق اسلامی و دوری از رذایل اخلاقی در رقابت سیاسی اشاره کردهاند( بیانات رهبری: 14/3/1396) مفهومشناسی مردمسالاری دینی مردمسالاری دینی؛ یعنی برداشتی از حکومت که در آن مردم با پذیرش مرجعیت دین در ساماندادن زندگی فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، از طریق انتخابات حاکمان خود را انتخاب و در قانونگذاریها و سیاستگذاریها مشارکت میکنند (بیانات مقام معظم رهبری در مراسم سیوچهارمین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی(، 14/3/1402).
این نوع از حکومت در برابر دموکراسیهای غربی و شرقی سکولار بوده و دارای ویژگیهای زیر است: اعتقاد به توحید، نبوت، عدل، امامت و معاد مبانی کلامی مسلمانان است و توحید جوهره و بنیان مردمسالاری دینی میباشد که زیر بنای اعتقادات و در نتیجه اندیشه سیاسی مسلمانان است؛ یعنی حاکمیت از آن خداوند است (موسوی خمینی، آئین انقلاب اسلامی، 1378، ج1، ص1 و موسوی خمینی، ولایت فقیه، [بیتا]، ص46ـ47) و لذا ولایت هم منحصر درخداوند است.
پیامبر( و امامان( حکومت تشکیل دادهاند، برنامههای سیاسی ـ اجتماعی اسلام از برنامههای عبادی آن بیشتر است(موسوی خمینی، ولایت فقیه، [بیتا]، ص8 و 19) و هدف دین و سیاست یکی بوده و آن هم تربیت انسان برای رسیدن به کمال و تقرب به خداست.