چکیده:
یکی از قواعد مهم فقهی «لاضرر» است. این در تمامی آبواب فقهء از طهارت تا دیات جاری است. مستند
قاعده لاضرر حدیث نبوی است. این قاعده بیانگر این است که هیچ حکم ضرری در اسلام وجود ندارد.
مباحث مختلفی درباره قاعده لاضرر مطرح شده است که در کتب قواعد فقهی به تفصیل بیان شده است.
یکی از مسائلی که در اکثر کتب قواعد فقهی مطرح شده و مصادیق بسیار زیادی در فقه هم داردء موضوع
تعارض ضررین است؛ یعنی اگر دو ضرر برای یک شخص یا دو شخص حادث شد تکلیف چیست و برای حل
تعارض چهکار باید کرد. تحقیق پیش رو با بهرهگیری از منابع کتابخانهای و با روش تحلیلی به بررسی قاعده
تعارض ضررین از حیث تعریف و اقسام آن با نگاهی به آرای محقق خویی نگاشته شده است و کوشیده است
تا ضمن بیان مفردات و مستندات قاعدهء مهمترین نکات مسئله تعارض ضررین را بیان کند
خلاصه ماشینی:
پرسش اساسي تحقيق پيش رو اين است که در جايي که دو حکم ضرري وجود داشته باشد تکليف چيست ؟ به عبارت ديگر، اگر امر ميان دو حکم ضرري مردد بود، به گونه اي که با نفي يکي از دو حکم ، ثبوت حکم ديگر لازم آيد، در چنين وضعيتي چه کار بايد کرد؟ براي مثال اگر سر يک حيوان که براي فرد (الف ) است در گلدان شخص (ب ) گير کند، در اينجا يا بايد گلدان را شکست و سر حيوان را نجات داد(جواز شکستن گلدان ) يا بايد حيوان را ذبح کرد تا گلدان شکسته نشود(جواز ذبح حيوان )، در واقع در اين مثال دو حکم جواز شکستن گلدان براي نجات حيوان و جواز ذبح حيوان براي سالم نگه داشتن گلدان تعارض کرده اند و با نفي هريک ، حکم ديگر ثابت ميشود؛ يعني اگر گفته شود گلدان نبايد شکسته شود معنايش ثبوت ضرر براي صاحب حيوان است و اگر گفته شود حيوان نبايد ذبح شود معنايش ثبوت ضرر براي صاحب گلدان خواهد بود؛ اکنون پرسش اساسي اين است که در چنين وضعيتي که دو حکم ضرري تعارض ميکنند معيار چيست و چه کار بايد انجام داد جانب کدام يک را گرفت ؟ مسئله اقسام و شقوقي دارد که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد.