چکیده:
در دهه 1970 تورم در ردیف حادترین مشکل اقتصادی کشورهای مختلف قرار گرفت. تلاش کشورهای جهت دستیابی به نرخ رشد بالاتر عموما با نرخ تورم بالا توام گردید. همچنین نرخ ارز بیش از پیش به عنوان عامل کلیدی و مهم در سیاسـگذاریهای اقتصادی خودنمایی کرد و اثرگذاری و اثرپذیری نوسانات نرخ ارز بر تورم جزء مباحث رایج اقتصادی درآمد. بنابراین ضرورت دارد رابطه بین نرخ ارز و تورم مورد بررسی و تحلیل تجربی قرار گیرید. هدف این مقاله بررسی تورم زایی نوسانات نرخ ارز و شدت آن است. بدین منظور فرضیات زیر مطرح گردید: 1- نوسانات نرخ ارز اثر تورم زایی دارد. 2- تورم موجب نوسانات نرخ ارز می گردد. 3- شدت اثرات نرخ ارز بر تورم بر حسب شاخص های قیمتی متفاوت است. با استفاده از روشهای اقتصادسنجی و آماری و ارائه الگوی مناسب فرضیات فوق در مورد اقتصاد ایران برای دوره زمانی 1338 تا 1378 و با طرح دو سناریو اطلاعات سری زمانی بر حسب سال و اطلاعات سری زمانی بر حسب ماه آزمون گردید. کلیه متغیرها ماهانه یا سالانه بر حسب ریال محاسبه شد و آمار و اطلاعات از سالنامه های آماری سازمان برنامه و بودجه و آمار نامه های بانک مرکزی جمع آوری گردیده و روش کار نیز کتابخانه ای می باشد. نتایج حاکی از آن است که نرخ ارز باز آزاد بر تورم اثر مثبت داشته اما شدت اثر بر حسب شاخص های مختلف قیمتی متفاوت است. همچنین تورم حاصل از کالاهای وارداتی نیز بر نرخ ارز اثر مثبت دارد اما تورم داخلی فقط در سالهایی که مقدار آن بالاست بر نرخ ارز اثرگذار می باشد
خلاصه ماشینی:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود)پس از آزمونهای همجمعی،الگوی تصحیح خطا برای تورم برحسب شاخصهایقیمتی و نوسانات نرخ ارز انجام گرفت و نتیجه در جدول شمارۀ(2)نشان دادهشده است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) ترتیب فوق بیانکنندۀ آن است که در بلندمدت همگرایی تورم کالاهای وارداتیو تورم برحسب شاخص قیمت عمده فروشی با نوسانات نرخ ارز از تورم برحسبسایر شاخص بیشتر میباشد.
این به علت آن است که تورم شاخص قیمتخرده فروشی حاوی قیمت کالاهای مصرفی در سطح خرده فروشی است و بسیاری ازاین اقلام مشمول یارانه بوده و سیاستهای تنظیم و کنترل بازار و همچنین جیرهبندینسبت به آنها اعمال شده است اما شاخص تعدیلکننده PDG یک شاخص عمومیاست که در برگیرندۀ تمام کالاهای تولید شده در یک کشور است و کالاهای مصرفیبخشی از آن را تشکیل میدهد،لذا سرعت تعدیل خطا کوتاهمدت آن بیشتر از سرعتتعدیل خطاخرده فروشی خواهد بود.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) در روش مقایسۀ ایستایی به صورت سالانه برای محاسبۀ میانگین ماهانۀ نرخ ارزدر بازار آزاد هریک از سالهای 1370 تا 1378 از شاخص ثبات14استفاده شده است.
اما در مورد همگرایی بلندمدت و کوتاهمدت مشاهده شد که نرخ ارز بازار آزاد و نرخ ارز رسمی همگرا میباشند،شدت همگرایینیز با توجه به شاخصهای مختلف قیمت متفاوت میباشد،به طوری که همگراییبلندمدت و کوتاهمدت سریهای زمانی سالانه و ماهانه در مورد تورم با شاخصقیمت کالاهای وارداتی و شاخص قیمت عمدهفروشی با توجه به وابستگی زیاد به نرخارز بیشتر میباشد.
برآورد الگوی معادلات همزمان نشان میدهد که نرخ ارز بازار آزاد اثر مثبتبرتورم داشته و شدت آن در مورد تورم با شاخص قیمت عمدهفروشی به علتدرجۀ وابستگی بالا نرخ ارز نسبت به شاخصهای دیگر بیشتر بوده است."