چکیده:
در مورد باورها و اعتقادات هخامنشیان و بویژه شاهان آنها از جمله کوروش کبیر، نظرات گوناگون و گاه ضد و نقیضی بیان شده است.همچنین اکثر محققان به گفته هرودوت استناد میکنند.او درباره کیش و آیین هخامنیان گفته است که:«ساختن قربانگاه و معبد نزد ایشان رسم نیست و اعتقاد به این قبیل چیزها را ناشی از نادانی و حماقت میدانند.برخلاف یونانیها،معتقد نیستند که خدایان از جنس و ذات بشرند.در آیین ایشان زئوس(اهورا مزدا)نماد گنبد نیلگون آسمان و سرور دانا است.رسم آنان این است که بر بالاترین قلههای کوهستان رفته و به درگاه خدا نیایش کرده و قربانی کنند. خورشید،ماه،زمین،آتش،آب،بادها و سایر هستیهای یزدانی و اینها تنها خدایانی هستند که بدون هیکل از همان آغاز،ایرانیان آنها را پرستش کرده و برایشان قربانی می- کنند»(سیف الله کامبخش فرد،0831:881).
بههرحال،به نظر هرودوت،ایرانیان دوره هخامنشی بت و پرستشگاه و محراب نداشتند.جهت تحقیق در مورد باورهای آنها و همچنین نیایشگاههای هخامنشیان در این مقاله از بیشترین منابعی که در دسترس بودند استفاده شد و به تمام نظرات محققین اشاره شده است.در مورد آثار مذهبی هخامنشیان،کتیبهها،محرابهای آتش،معابد چهارگوشه و آتشکدهها،محوههای مقدس یا برزمدان1و آرامگاههای هخامنشیان که عموما در محوطههای مقدس قرار داشتند،اشاره شده است.
پس از بررسی نیایشگاههای این دوره،نتیجه میشود که از نظر فرم و نقشه بر معابد دورههای پارتی و ساسانی تأثیرگذار بوده و فضای مربعی شکل چهارستونی و ایوان ورودی آن در دوره اسلامی و در بناهای قرون اولیه ایران و کشورهای همجوار مشاهده میشود.
خلاصه ماشینی:
"در مورد باورها و اعتقادات هخامنشیان و بویژه شاهان آنها از جمله کوروش کبیر،
در جدول شماره 1 خلاصه تاریخ هخامنشیان و پایتختهای مربوط به آنها آمده است.
(1) Levine در مورد کاربری پایتختهای هخامنشیان نیز بحثهای بسیاری عنوان شده از جمله
در مورد تخت جمشید(شهر پارسه)نظرات مختلفی ارائه شده است.
جمشید برای بزرگداشت یکجانشین ملی بنا شده است و این جشن در ضمن تشریفاتی که
این افراد نقوش تخت جمشید را مهمترین سند برای نظر خود عنوان کردند.
این مجموعه و توجه ساسانیان را نیز به تخت جمشید نشان میدهد.
در دوره هخامنشیان میترا نیز در کنار اهورامزدا در سنگ نبشتهها
داریوش اول و نیز در زمان نخستین شاهنشاهان هخامنشی داشته و پس از اهورامزدا قرار
دوره هخامنشی به عنوان یک ایزد اشاره میکند(ویدن گرن،1731:871-771)و در
میشد و با تأکید بر اینکه این نوع مراسم مذهبی در آیین زردشتی ممنوع بوده است،
امور خیریه در دوره هخامنشی بودند نیز تأئید شده است.
تأمل پیشینه بیشتر آنها در هنر و معماری ایران نیز مشاهده شده است.
است؛اما کتیبههایی نیز وجود دارد که تنها به زبان پارسی باستان نوشته شده است.
بیشترین کتیبههای این دوره مربوط به داریوش کبیر است که مهمترین آنها در بیستون،
نتیجهگیری میکند که کوروش پیرو آیین میترا بوده است.
مأموریتی الهی برای فرمانروایی بر جهان دارد،یعنی مأموریت کسب اقتدار دنیوی،نظیر آنچه زردشت در دین داشت زیرا به او هم اهورامزدا مستقیما این قدرت را اعطا کرده بود.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) جدول 4-محوطههای مقدس دوره هخامنشی
و هخامنشی به دور آن جمع میشدند و آنها در جدول 8 آمده است."