چکیده:
ر چند دهه اخیر برخی مفاهیم اجتماعی همچون سکولاریسم چه در دنیای غرب و چه در ایران مورد بازبینی و واکاویهای مجدد قرار گرفته است.نوشتار حاضر در پاسخ به چرایی بازبینین و واکاوی معنایی سکولاریسم از دو دسته علل داخلی و خارجی صحبت به میان آورده است.در بعد جهانی علل این امر را باید در مسایل مختلفی از جمله افزای شتوجه به دین و دینداری در جهان،جهانی شدن و تبعات آن بر عرصههای مختلف جوامع،افزایش حکومتهای دینی در جهان،ناکارآمدی نظامهای سکولاریستی در جوامع اسلامی،فقدان ظرفیت سکولاریسم برای رفع مشکلات جهان و از جمله نظامهای غربی جستجو کرد.در بعد داخلی نیز رواج اندیشههای جدید غربی در ایران،چند ضلعی بودن سکولاریسم و رویکرد تکبعدی روشنفکران ایران به این مفهوم،تحول در سرمشقهای روشنفکران و...بررسی معنایی سکولاریسم را حیاتی میسازد.لذا در این زمینه ضروری است که ضمن تبیین معنای تاریخی سکولاریسم به نحوه ایجاد آن و وجوه تمایز و تشابه آن با مفاهیم دیگر از جمله عرفی شدن،پست سکولاریسم،به ابعاد مختلف آن همچون سیاسی،اجتماعی و فلسفی و جنبههای فردی،نهادی،سکولاریسم در اسلام و در منظومه معرفتی متفکران مسلمان و...پرداخته شود و این مهمترین هدف این مقاله را تشکیل میدهد.
خلاصه ماشینی:
"که این سه دیدگاه عبارتند از:1-عدم نیاز اسلام به عرفی شدن:مدافعان بی نیازی اسلامی به لائیسیته همچون عابد جابری و سید جواد طباطبایی به دلایل مختلفی اشاره میکنند،که از آن جمله میتوان به تفاوت ماهیتی و محتوایی اسلام با مسیحیت،عدم اتکای اسلام به نهادهای دینی،عدم جدایی نهادهای دینی از جامعه و دولت،پیوند بین شریعت اسلام و منافع عامه،لائیک بودن دین اسلام،دنیا محوری آموزهای اسلامی،عدم تضاد خاستگاههای سکولاریسم با آموزههای الهی اشاره کرد.
بخشی از مشکلات به ساختار آن مرتبط است چنانکه در این زمینه میتوان به مسایلی از قبیل ماهیت مفاهیم اجتماعی،نحوه شکلگیری،بسترها و خاستگاههای تاریخی،اجتماعی و فرهنگی آن اشاره کرد بخشی دیگر از متغیرهای تاثیرگذار بر معنای سکولاریسم ارتباط آن با دین و سیاست میباشد با توجه به اینکه دین و سیاست از قلمرو و معانی متعددی برخوردار هستند و در واقع به گونههایی بر تمامی عرصههای زندگی تاثیرگذار هستند مفاهیم مرتبط با این دو مقوله مهم دچار تحولات معنایی و معرفتی بسیار زیادی میشوند نتیجه آنکه ارایه هرگونه تعریفی فرازمانی و فرا مکانی از سکولاریسم و مفاهیمی از قبیل عرفی شدن امکان پذیر نیست تنها راهکار تعریف و شاخصبندی این مفاهیم با توجه به اهداف پژوهشها و نظر سنجیها و..."