چکیده:
همهء بزرگان و فقهای طراز اول شیعه به عظمت و جایگاه ویژهء کتاب کافی اعتراف و با نهایت بزرگداشت و تکریم،از مؤلف آن یاد کردهاند. پرداختن به کتاب کافی،یعنی احیای مکتب اسلام و قراردادن اسلام ناب در اختیار جامعهء بشری و خدمت سترگ به علم و فرهنگ و دین. این مقاله شامل پرسشهایی است در زمینههای:1.نقش حدیث در شناخت دین 2.جایگاه کتاب کافی در فرهنگ شیعی 3.اهداف شیخ کلینی از تنظیم و تدوین کتاب کافی 4.نیازسنجی ضرورت پرداختن به تحقیق و ترویج کتاب کافی و شیخ کلینی و 5.بایستههای پژوهشی مرتبط با کافی و کلینی:که توسط اندیشمندان معاصر:استاد محمد بیابانی اسکویی،دکتر محمد مهدی رکنی. حجت الاسلام محمد محمدی ریشهری و استاد علی ملکی میانجی پاسخگویی شده است.براساس پاسخهای این اندیشمندان.1.براساس حدیث ثقلین سرچشمهء اصلی دین قرآن و حدیث است.2.کتاب کافی با توجه به قدمت و جامعیت و اعتبار،نهتنها در چالشهای فکری زمان خود نقش اساسی داشته است.بلکه برای زمانهای بعد نیز چنین نقشی دارد.3.برای ترویج کافی در روزگار حاضر به ویژه با توجه به معارف اعتقادی شیعی،باید بر مبنای آن تلاشهای بیشتری انجام شود که راه حلی مناسب برای پاسخ به خرافات و تحریفات است. 4.پژوهشهای حدیثی بیشتر و جدیتر برای شناخت کافی لازم است.
خلاصه ماشینی:
"به نظر میسد مرحوم کلینی برای احیای این معارف اصیل و توجه دادن عالمان شیعی به اصالت معارف موجود در کلمات امامان اهل بیت علیهم السلام و زدودن برخی افکار و آراء غیر دینی که در حوزهء معارف دینی رخنه میکرده،دست به این کار زده و در این کار،به یقین میتوان گفت که موفق و مورد تأیید بوده است.
مؤلف دانشمند و خوش قریحهء ما نیز از این مهم غفلت نکرده و در خطبهء«الأصول من الکافی»پس از حمد و ثنای آفریدگار با الفاظی بلیغ و شهادت به رسالت حضرت محمد مصطفی وصایت علی مرتضی و اولاد معصومش-صلوات الله علیهم-به برادر دینیاش-که از او کتابی جامع در معالم و معارف و احکام دین خواسته-خطاب میکند،و پس از گلایه از اهل زمان و نادانان، برای رفع اشکالهای آن برادر-و بلکه همهء برادران شیعیاش-دست به جمع احادیث صحیح معصومین میزند و به شیوهای که(در پاسخ 2)اشاره شد،منظم و فصلبندی میکند.
بعد از این مقدمه،عرض میشود که کتاب کافی در دو بخش اصول الدین و فروع الدین،تدوین شده و در هر بخش مرحوم کلینی فارغ از نقل روایات متعارض،سعی کرده است که به نقل روایات معتبر از مهمترین و صحیحترین مصادر روایی-که اغلب توسط اصحاب ائمه علیهم السلام نگاشته شدهاند- بپردازد.
در پایان،توجه به این نکته حائز اهمیت است که آنچه دربارهء اعتبار این کتاب مهم و ارزنده عرض کردیم،به این معنا نیست که همهء روایات آن معتبر و قابل استنادند؛بلکه در این کتاب و سایر منابع روایی،روایات ضعیف و غیر قابل استناد نیز وجود دارد که توسط کارشناسان حدیث باید مورد نقد و تبیین قرار گیرد."