چکیده:
هدف:این مقاله به معرفی دستنوشتههای عارفان شیعی میپردازد. روش:توصیفی-تحلیلی و مقایسهای است که نسخه مورد نظر با نسخه نفیس و معتبر مرجود در کتابخانه مجلس شورای اسلامی مطابقت داده شده است. یافتهها:پیرجمال اردستانی بزرگترین عارف شیعه در قرن نهم هجری است یکی از دستنویسهای به جا مانده از آثار وی نسخهء کوچکی است که در کتابخانهء مرکزی دانشگاه تهران محفوظ است این نسخهء بسیار ارزنده و معتبر که بازماندهء قرن نهم است از گزند حوادث در امان نمانده و دارای افتادگیها و آسیبدیدگیهای فراوانی است و چون تا کنون هیچ معرفی کامل و بررسی دقیقی در مورد آن انجام نشده اهمیت و درجهء اعتبار آن همچنان مسکوت مانده است.علاوه بر این نسخهء مذکور حاوی اطلاعات با ارزشی در زمینه نوع تذهیب،تزیین و تهیهء نسخ خطی در دورهء تاریخی تیموری و در محدودهء جغرافیایی عراق عجم است که پژوهشگران میتوانند اطلاعات ارزشمندی از آن به دست آورند.بنا به دلایل یاد شده در این مقاله پس از مقابلهء دقیق این نسخه با نسخهء نفیس و معتبری که در موزهء کتابخانهء مجلس شورای اسلامی محفوظ است،میزان اهمیت،اصالت،اعتبار؛و مضمون و مقدار مطالب افتاده به دست آمده و نشان داده شده است.
خلاصه ماشینی:
"براساس گفته مؤلف مقامات جامی،سرودهها یپرجمال در روزگار خود وی توسط مریدانش جمعآوری و توسط همشهریان عراقی و اردستانیش(و یا دیگر مریدانش)به این شکل و آیین در زیبایی هر چه تمامتر ترتیب داده میشده و به اطراف و اکناف و به دربار بزرگان و حاکمان ولایات فرستاده و تقدیم میشده است03و جالب این که این نسخه نیز که یکی از زیباترین نسخ همان دوره است، به احتمال قوی در همان کارگاهها،برای شخص مهمی ترتیب داده شده بوده ولی متأسفانه همان گونه که قبلا گفته شد به دلیل افتادگی و یا سرقت صفحه یا صفحات اول و همچنین صفحات آخر این نسخه اگر احیانا اطلاعاتی هم در خصوص چگونگی اهدای آن و نام هدیه گیرنده وجود داشته،امروز از فهم آن عاجزیم.
متأسفانه بعد از مقایسه رساله اول این نسخه با نسخه معتبر مجلس(به شماره 6724)،مشخص شد که علاوه بر صفحات اول و آخر این نسخه که افتادهاند،از اواسط این نسخه و رساله اول(قسم اول شرحالکنوز)حدود 57 صفحه و 698 بیت افتاده است این افتادگیها عبارتند از: 1-از صفحه 63 و بیت ز مشرق چو بر زد شعاع قدیم ز جانم برون شد همه خوف و بیم13 تا صفحه 39 و بیت نگارم نگه دار بازار بود ز آزار جانم خبردار بود23 2-از صفحه 03 و بیت در ابصار محمود و حسی ایاز بسی راز باشد به ناز و نیاز33 تا صفحه 59 و بیت در آن سر بریدن ببینم رخش شوم زنده دلتر به بوی خوشش43 3-از صفحه 27 و بیت نگارم نمرد و نمیرد یقین که نور سپهرست و سر زمین53 تا صفحه 37 و بیت که تصویر عالم به جز مال نیست اشارات دانا به جز قال نیست63 4-از صفحه 89 و بیت چو آدم بر افروخت رخ همچو ماه که در جهان خود دید ایوان شاه73 تا صفحه 73 و بیت به کس وا نگفتی خیال درون دهان پر ز زهر و جگر پر ز خون83 1-از صفحه 63 البته در این افتادگیها،جابجاییهایی نیز رخ داده که باید تصحیح شود."