چکیده:
در میان حماسه هایی که پس از شاهنامه ی فردوسی به نظم درآمده اند، «برزونامه» نسبتا رواج بیشتری در میان عامه ی مردم داشته است. طرح داستانی ساده و عامه پسند، زبان روان و خالی از آرایه های دشوار بیانی و بدیعی، زودیاب بودن موقعیت های داستانی، بافت حماسی و سرگرم کننده و... سبب شده است این داستان بیش از دیگر حماسه های ملی و تاریخی پس از شاهنامه در اندیشه ی مردم برخی از مناطق ایران جای گیر شود و با حفظ ویژگی های حماسی خود در ردیف داستان هایی مانند امیر ارسلان نامدار و حسین کرد شبستری، در حافظه ی تاریخی مردم رخنه کند و بماند. رواج این متن در گوشه و کنار ایران سبب شده است که در گذر زمان، روایت نخستین این منظومه دست خوش دگرگونی شود و روایت های شفاهی گوناگونی از آن در میان مردم پدیدار شود که گاه با یکدیگر کاملا متفاوت هستند. در این جستار کوشش شده است، نخست روایتی شفاهی از این منظومه که در منطقه ی کوهمره سرخی رواج دارد، معرفی و سپس به واکاوی شباهت ها، تفاوت ها و بررسی تطبیقی این روایت و روایت مکتوب و منظوم موجود، پرداخته شود
خلاصه ماشینی:
رواج این متن در گوشه و کنار ایران سبب شده است کـه در گـذر زمان ، روایـت نخـستین ایـن منظومـه دسـت خـوش دگرگـونی شـود و روایت های شفاهی گوناگونی از آن در میان مردم پدیدار شود که گـاه بـا یکدیگر کاملا متفاوت هستند.
با توجه به اهمیت شناخت روایت های گوناگون از یک داستان و تفاوت های آن ها و هم چنین آمیخته شدن آن بـا فرهنـگ هـا و باورهای ویژه ی منطقه ای خاص ضروری مـینمـود، ایـن روایـت شـفاهی کـه تـاکنون مکتوب نشده بود و از دید و دسترس پژوهـشگران پنهـان مانـده بـود، ثبـت ، تحلیـل و بررسی شود؛ چون این روایت تفاوت های چشمگیری با دیگر روایت ها دارد و میتواند در مطالعات مردم شناسی نیز پژوهشگران را یاری دهد و به دلیل تفاوت های فراوان ایـن روایت ، نگارندگان به ناچار خلاصه ای نسبتا طولانی از روایـت را آورده انـد تـا بتواننـد مقایسه و تحلیل دقیق تر و سنجیده تری از اثر را ارایه دهند.
در این بخش باید به دو نکته توجه داشت : نخـست اینکـه در روایـت شـفاهی بـا تقلید از داستان رستم و سهراب ، سهراب ، مهره ای را به گردآفرید می دهد؛ اما در روایت مکتوب ، سهراب ، انگشتری به شهرو می دهد؛ دیگر اینکـه ، در روایـت مکتـوب ، شـهرو انگشتری ای را که سهراب ، به او داده است ، هنگام سفر برزو به او نمی دهد و آن را نـزد خود نگه می دارد.