چکیده:
حکومت قراختاییان کرمان هم زمان با حمله مغول به ایران شکل گرفت و دوره اوج آن در زمان ترکان خاتون بود. تاریخ ایران در دوره حکومت ترکان خاتون شاهد پیشرفت های اقتصادی و فرهنگی در کرمان است و از وجود امنیت در این برهه از زمان در آنجا حکایت دارد. اگر امنیت، ایجاد شرایط مطلوب سیاسی برای دستیابی به اطمینان خاطر از حفظ و بقای ارزش ها و برقراری آرامش و رفاه در جامعه دانسته شود، رشد اقتصادی و فرهنگی کرمان در زمان ترکان خاتون می تواند به عنوان عوامل پنهان در مفهوم امنیت، نشان دهنده وجود آن در جامعه کرمان باشد. این مقاله در صدد است تا چگونگی و چرایی دستیابی به امنیت و نقش آن در توسعه اقتصادی و فرهنگی این دیار را دریابد. فرض بر آن است که ترکان خاتون به اقتضای هوشمندی سیاسی و درک شرایط زمانی و مکانی، شناخت موقعیت سیاسی و استفاده بهینه از سنت ها و روش های معمول، توانسته بود امنیت را در کرمان برقرار کند و با اجرای برنامه های اقتصادی مهمی از جمله سنت وقف، موجب مهاجرت گروهی از دانشمندان و عالمان ایرانی، به ویژه از ماوراءالنهر و فارس به کرمان شده و این منطقه را در آن برهه خاص از زمان به یکی از کانون های علمی ایران تبدیل کرده بود.
خلاصه ماشینی:
"فرض بر آن است که ترکان خاتون به اقتضای هوشمندی سیاسی و درک شرایط زمانی و مکانی،شناخت موقعیت سیاسی و استفادۀ بهینه از سنتها و روشهای معمول،توانسته بود امنیت را در کرمان برقرار کند و با اجرای برنامههای اقتصادی مهمی از جمله سنت وقف، موجب مهاجرت گروهی از دانشمندان و عالمان ایرانی،به ویژه از ماوراءالنهر و فارس به کرمان شده و این منطقه را در آن برهۀ خاص از زمان به یکی از کانونهای علمی ایران تبدیل کرده بود.
ترکان خاتون از سویی سعی میکرد روابط با دربار ایلخانان مغول را حفظ و رضایت و اعتماد آنان را جلب کند تا از قبل آن،بیم ناشی از تهدیدهای خارجی از جانب حکومت مرکزی و همسایگان را کاهش دهد و از سوی دیگر، برای پذیرفته بودن در جامعۀ کرمان و جلب همکاری و اعتماد مردم،کارهایی همسو با عرف،سنتها و باورهای مرسوم در آن جامعه انجام میداد تا بتواند با تأمین رفاه و ارائۀ خدمات عمومی،فرصتهایی برای توسعۀ فرهنگی و اقتصادی کرمان و بهرهبرداری از بازارهای تجاری فراهم آورد.
فرض بر آن است که ترکان خاتون با به کارگیری سنتهای مغولی در ارتباط با حکومت مرکزی یعنی ایلخانان و با تکیه بر فرهنگ ایرانی-اسلامی در محدودۀ حکومتش،توانمندی به تحقق رساندن امنیت و رفاه در کرمان را به دست آورد و آنجا را به مکانی مناسب برای فعالیتهای اقتصادی و فرهنگی تبدیل کرد.
به طوری که گزارش شده است،ولایتهای کرمان«به واسطه این قلاع و حصون در امن و امان آمدهاند»(همان:213) بدین ترتیب ترکان خاتون شرایط برقراری امنیت و ثبات را در کرمان فراهم آورد حکومت مرکزی و ایلخانان از او حمایت میکردند و از جانب همسایگان نیز تهدید جدی وجود نداشت،پس زمان آن رسیده بود تا به مسائل داخلی کرمان بیشتر رسیدگی شود."