چکیده:
گیاه دارچین و بهویژه پوست آن، از جملۀ ادویههایی است که از زمانهای باستان به عنوان دارو، چاشنی غذا و حتی خوشبوکنندهای قوی، شناخته شده است. رویشگاه انواع گوناگون دارچین در مناطقی از شرق و جنوب شرق آسیاست و از این مناطق به کشورهای دیگر صادر میشود. به دلیل اهمیت و قیمت بالای این ماده در زمانهای گذشته، در بارۀ آن داستانهای بسیاری گفته شده که گاه با خرافات نیز همراه بوده است. در این مقاله کوشش شده است تا خاستگاه دارچین، تاریخچۀ استفاده از آن و مسیر تجارت این ادویه در اعصار گذشته مشخص شود. همچنین با استفاده از اسناد تاریخی موجود، برخی از تاجران اصلی آن معرفی شدهاند. به علاوه خاستگاههای گوناگونی که مؤلفان در آثارشان برای دارچین در نظر گرفتهاند، به چهار گروه چین، سیلان، هند، و شبه جزیرۀ عربستان و اتیوپی تقسیم، و صحت و سقم انتساب خاستگاه دارچین به هر کدام از این مناطق بررسی شده است.
خلاصه ماشینی:
به علاوه خاستگاههای گوناگونی که مؤلفان در آثارشان برای دارچین در نظر گرفتهاند، به چهار گروه چین، سیلان، هند، و شبه جزیرۀ عربستان و اتیوپی تقسیم، و صحت و سقم انتساب خاستگاه دارچین به هر کدام از این مناطق بررسی شده است.
مؤلف تجارت و دریانوردی دریای اریتره (ص147- 148) در سدۀ اول میلادی چین را فاقد مرز دریایی دانسته و به همین دلیل تصریح کرده که تولیدات این کشور از طریق خشکی و بهویژه از طریق مسیر موسوم به جادۀ ابریشم تجارت میشده است.
یکی ارتباط بیشتر ایرانیان با ساکنان جنوب شرق آسیا از طریق راه ارتباطی خلیج فارس و دریای عمان و تجارت دریایی آنها با سواحل اقیانوس هند، و دیگری نیازی که ایرانیان به دارچین برای تهیۀ نوعی آشامیدنی خاص به نام «معجون شاه قباد» داشتهاند (در این باره نکـ : ابنسینا، ج3، کتاب5، ص2301، 2325- 2326؛ جرجانی، ص696) که به نوشتۀ ابنسینا (همانجا) برای شاهان تهیه میشده است.
از بیان ابن بطوطه برمیآید که قرفه برای مردم سیلان ارزش تجاری نداشته است و مردم مالابار نیز به راحتی از قرفۀ سیلان استفاده میکردهاند و ممکن است قرفه یا دارچین جمعآوری شده توسط اهالی مالابار، از طریق دریای هند و خلیج فارس به مناطق دیگر صادر شده باشد.
مؤلف تجارت و دریانوردی دریای اریتره (ص55) در قرن اول میلادی، نیز به دو نوع دارچین در مکانهایی با نام مالائو و موسولون/ موسیلون (به نقلی در سومالی کنونی و به نقلی دیگر در ساحل مصری دریای اریتره) و صادرات آنها در این منطقه (ص57)، و بندرگاه آروماتا در اتیوپی (ص62) اشاره کرده است.
by Horace Leonard Jones, London, Cambridge & Massachusetts, vol.