چکیده:
این مقاله بررسی تعاریف، مبانی و لوازم و ارکان توسعه را به عهده دارد. توسعه مورد نظر در این نوشتار توسعه ای است نه غربی، نه صوفیانه و نه دنیا زده، بلکه الگوی چهارمی را مورد کند و کاو قرار می دهد که با فرهنگ ایرانی و اسلامی مرتبط است؛ در تبیین این مدل سعی شده است از رهگذر نگاهی مقایسه ای و از منظر علوم انسانی، مبانی توسعه غربی و توسعه ایرانی - اسلامی در محورهای فلسفی (معرفت شناسی، هستی شناسی، انسان شناسی) اخلاقی، دینی، جامعه شناختی و تاریخی مورد تامل و بررسی و نقد قرار گیرد و مرز دقیق مدل توسعه مورد نظر تبیین گردد. در ادامه پس از اشاره به لوازم و ارکان توسعه، پیشنهادات و راهکارهایی برای تحقق هر چه بهتر این مدل ارائه می گردد.
خلاصه ماشینی:
"در اینجانیز در یک نگاه کلان و کلی،میان صاحبنظران مسلمان در ارتباط با توسعهی دو دیدگاهدیده میشود:برخی اسلام را چنان صوفیانه و ذهنی تصویر میکنند که هیچگونه تحولی رابر نمیتابد،اینان صرفا بر طبل ثبات و جمود میزنند،دنیا را به بهانهی آخرتاندیشی&%00715BSTG007G% مورد بیمهری و بیاعتنایی قرار میدهند؛برخی دیگر معتقدند اسلام مشوق بالاترین حددنیاگرایی است و گویی کسی که دنیای ظاهری و مادیاش خراب است؛آخرت او نقش برآب است،به نظر میرسد میان نگاه اول(تلقی غربی از توسعه)و این دو نگاه میتوان بهراه دیگری رفت تا هم تحولات معقول و مفید در ابعاد گوناگون و منطبق با نیازهای انسانزمینه و بستر پیدا کند و هم اصول معنوی و اخلاقی اسلام مخدوش نگردد،این نوشتار درراستای تبیین و توضیح مبانی و ویژگیها و ارکان دیدگاه اخیر نسبت به توسعه است.
مبانی توسعه مدرن و ایرانی با توجه به آنچه تا اینجا بیان شد میتوان نتیجه گرفت،ماهیت توسعهی غربی با ایرانیمتفاوت است؛اما لازم است برای اینکه حدود و ثغور و ماهیت توسعه از حیث تلقی غربیبا تلقی ایرانی و اسلامی تفکیک گردد،به برخی از مبانی توسعه از این دو منظر نگاه کنیم: 1-مبانی فلسفی:این مبانی در سه محور معرفتشناختی،هستیشناختی و انسانشناختی میتواند مورد بررسی قرار گیرد: *مبانی معرفتشناختی:همانگونه که قبلا اشاره شد،تلقی مدرن از توسعه یکی ازمؤلفههای تجددگرایی است و تجددگرایی میوه و محصول علوم تجربی جدید است و درعلوم تجربی جدید ازیکسو یگانه راه وصول به معرفت حقیقی را مشاهده،آزمایش وتجربهی حسی ظاهری دانستهاند و از سوی دیگر در عصر تجدد تنها شأن و هنر عقل ایناست که گزارههایی را که حاصل مشاهده،آزمایش و تجربه حسی ظاهریاند در قالباستدلالهای منتج منطقی بریزد و نتایج جدیدی ارایه کند(ملکیان،1381:43)."