چکیده:
جان راولز از بزرگترین فلاسفه سیاسی در حوزه عدالت اجتماعی و شهید مرتضی مطهری از بزرگترین متفکرین اسلام¬شناس قرن بیستم می¬باشند. گرچه هیچ یک از این دو اندیشمند به نام یک اقتصاددان معروف نمی¬باشند، اما در آثار آنان می¬توان معیارهای قابل تاملی را برای توزیع عادلانه اقتصادی پیدا نمود. راولز معتقد بود که توزیع امکانات اولیه به خصوص آزادی¬های اساسی باید به طور برابر صورت گیرد. وی نابرابری¬های توزیعی را به دو شرط دریافت به میزان تلاش مشاغل و توزیع به نفع پائین¬ترین طبقات مورد پذیرش می¬دانست. از سوی دیگر شهید مطهری نظام توزیع در سه مرحله توزیع برابر امکانات اولیه، توزیع متناسب با استحقاق افراد در درآمد به وجود آمده و بازتوزیع دارائی¬ها به منظور ایجاد توازن اجتماعی را مطرح نموده¬اند. فرادینی بودن ذات عدالت، توزیع مساوی امکانات اولیه، توزیع به میزان استحقاق افراد و توجه به طبقه ضعیف جامعه از مهمترین نقاط تشابه و منشا مشروعیت عدالت، نقش بازتوزیع اقتصادی و نیز مفهوم آزادی¬ها از مهمترین نقاط تمایز در بین دیدگاه¬های این دو متفکر معاصر می¬باشد.
John Rawls is one of the biggest political philosophers in social justice field and Shahid Morteza Motahari is one of the Islamic Scholars in 20st century. Although none of them is economist، there are noteworthy criterions of economic just distribution in their works. Rawls believed the initial facilities-particularly basic freedoms-should be distributed equally. He accepted the unequally distributions provided that incomes and efforts move proportional to each other and his inclination was toward the lowest income levels. Furthermore، Shahid Motahari described equal initial facilities distribution، distribution according to the people’s merit and assets redistribution based on social harmony as three stages of distribution system.
Considering the nature of justice as something beyond religion، the equal initial facilities distribution، according merit distribution and the regard to the low-income people are the important similar points; and the origin of legitimacy of justice، economic redistribution role and concepts of freedoms are the important different points of these two thinkers’ viewpoints.
خلاصه ماشینی:
فرادینی بودن ذات عدالت،توزیع مساوی امکانات اولیه،توزیع به میزاناستحقاق افراد و توجه به طبقه ضعیف جامعه از مهمترین نقاط تشابه و منشأمشروعیت عدالت،نقش بازتوزیع اقتصادی و نیز مفهوم آزادیها از مهمتریننقاطتمایز در بین دیدگاههای این دو متفکر معاصر میباشد.
در این مقاله که کمتر سابقه مشابهی برای آن یافتشده است،سعی میشود فارغ از مباحث متفرقه،تنها برروی مسئله توزیع عادلانهاقتصادی از نگاه جان راولز و شهید مرتضی مطهری متمرکز شویم و نقاط مشابه ومتمایز آنرا به طور مقایسهای مورد شناسائی قرار دهیم.
در مجموع میتوان اذعان داشت غالب ادبیات موجود در این زمینه به دیدگاه ایندو متفکر در مباحث عدالت اجتماعی در شاخه علوم اجتماعی و فلسفه و آن هم بهطور مجزا برای هریک پرداخته و کمتر به افکار آنان به طور تطبیقی در باب معیارها ومبانی عدالت توزیعی در شاخه علوم اقتصادی اشاره شده است.
این معنایعام از عدالت است که مترادف با انصاف است که مستلزم توزیع برابر همه کالاهایاولیه اجتماعی میباشد و به نوعی قاعدهای را برای نظام توزیع عادلانه بیان میدارد.
توزیع به میزان استحقاق و تلاش افراد راولز در شرط اول از اصل دوم خود بیان میداشت که،نابرابریهای توزیعی بایدمختص به مناصب و مشاغلی باشد که تحت شرایط برابری عادلانه کلیه فرصتها،بابآن برای همگان گشوده شده است و هرکس بنا برفعالیت خود یک برتری نسبی را درمقایسه با دیگران برای خود فراهم آورد.
نقش بازتوزیع اقتصادی آنچه از آثار راولز نتیجه میشود آنست که وی نسبت به طبقه محروم جامعه حساسبوده است و در اصل دوم خود به صراحت این حساسیت را نشان داده است.