چکیده:
این مقاله نحوة تحقق نظام بانکداری غیرربوی که تمامی ادیان الهی بر آن تأکید دارند را با استفاده از سیستمهای فناوری اطلاعات بهطور دقیق و به دور از هرگونه شبهه تبیین مینماید. با سیستمهای یکپارچه در جامعه الکترونیک تمامی عوامل تأثیرگذار در بانکداری را میتوان به مثابه حلقههای یک زنجیر بههم پیوند داد و بازدهی واقعی حاصل از سرمایهگذاری منابع پولی سپردهگذاران را از طریق کانالهای امن دیجیتالی در بخش حقیقی اقتصاد توزیع کرد. کانالهای توزیع خدمات در بانکداری غیرربوی نوین مانند بانکداری نوین از طریق شعب و سایر کانالهای دیجیتالی قابل ارائه است.
با استفاده از سیستمهای مدیریت منابع سازمانی، مدیریت ارتباط با مشتری، مدیریت زنجیرهای عرضه، سیستم اجرایی سازندگان، مدیریت منابع انسانی، مهندسی مجدد فرآیندها و همچنین مدیریت گردشکار بهعنوان ماژولهای بانکداری غیرربوی نوین در این تحقیق تلقی میشوند، نه تنها میتوان مکانیزم (سازوکار) را بهدور از هرگونه شبههای اجرا نمود، بلکه میتوان انواع ریسکهای سیستماتیک در بانکداری غیرربوی را بهطور بهینه مدیریت کرد. شرکای تجاری، سپردهگذاران، بانکهای تجاری، بانک مرکزی، سیستم تسویه ناخالصآنی، سرمایهگذاران، بازارهای سرمایه، مراکز صدور امضا و گواهی دیجیتال و همچنین سازمانهای تأمین اجتماعی و دولت از طریق سیستمهای فناوری اطلاعات و ارتباطات به یگدیگر مرتبط شده و سبب شفافسازی اجرای سازوکار مشارکت در سود و زیان و در نتیجه ثبات بازارهای پولی و مالی خواهد گردید.
سؤال اساسی مقاله این است که آیا میتوان با استفاده از یک سیستم مکانیزه یکپارچه اطلاعات، ارتباط مثلث سپردهگذار ـ بانک ـ سرمایهگذار را بهگونهای طراحی نمود که مشارکت در سود و زیان عملیات مالی برای سه گروه سپردهگذار و بانک و سرمایهگذار محقق شود؟ برای پاسخ به این سؤال از نوعی بانک غیرربوی تحت عنوان "شرکت سهامی بانک غیرربوی" استفاده میشود. این نوع بانک غیرربوی که امکان بهکارگیری آن تحت قوانین تجارت کشورهای مختلف امکانپذیر است، محمل خوبی برای مکانیزهکردن عملیات بانکداری غیرربوی است و منافع سپردهگذار، بانک و سرمایهگذار را از طریق اتصال کانالهای ارتباطی مالی مکانیزه و یکپارچه، به نحو احسن محاسبه و توزیع خواهد کرد.
خلاصه ماشینی:
"به رغم انتقال بخشی از ریسک اعتباری1به سپردهگذاران به عنوان سهامداران و سرمایهگذاری در قراردادهای مشارکتی، بهطور کلی افزایش نظارت و فرآیندهای عملیاتی در قراردادهای مشارکتی و حتی مضاربهای، موجب ایجاد ریسکهای خاص در بانکداری غیر ربوی میگردند که برخی از دلایل آن اشاره میشود: -عدم امکان حسابرسی و نظارت مداوم بر سرمایهگذاریهای مشترک برای حصول اطمینان نسبت به عملکرد مدیریت سرمایهگذاری،احتمال افزایش ضرر و زیانهای ناشی از ساز و کار مشارکت در سود و زیان را افزایش میدهد.
-وام نیک(وام بدون بهرهای است که در اختیار نیازمندان قرار میگیرد و بانک میتواند متناسب با خدمات خود و نه بیشتر کارمزد یا حق العمل کاری دریافت نماید) -مشارکت مدنی(مشارکت در امر سرمایهگذاری و نرخ بازدهی بر اساس پورتفولیوی سهم هر سپردهگذار) -مشارکت حقوقی(مشارکت در تأمین سرمایه سایر شرکای تجاری و مبتنی بر پورتوفولیوی سهم هر سپردهگذار) -سرمایهگذاری مستقیم -مضاربه(مبنای صحت معامله،مشارکت در سود و زیان است که از سیستمهای مبتنی بر IT فراهم میشود) -معاملات سلف(دسترسی به اطلاعات مربوط به فرآیندهای تولیدی و خدماتی شرکای تجاری در جامعه اطلاعاتی موجب خواهد شد که در زمان تحویل کالا، قیمت مشخص شود) -جعاله(در این عقد وام به منظور ایجاد ارزش افزوده دریافت میشود و در این صورت میزان سود دریافتی میتواند بخشی به عنوان حق العمل کاری و بخشی به دلیل ایجاد ارزش افزوده از وام گیرنده دریافت شود) -مزارعه(نرخ بازدهی محصولات کشاورزی نیز با توجه به سیستمهای مبتنی بر IT موجود دسترسپذیر است) -مساقات(نرخ بازدهی محصولات باغی و درختی نیز با استفاده از سیستمهای مبتنی بر IT دسترسپذیر است) -اجاره(همانند کالاهای بادوام،زمین،ساختمان،ماشین آلات که از طریق منابع سپردهگذاران و با مشارکت بانک خریداری و اجاره داده میشود."