چکیده:
گفت و گو دربارة موسیقی در قرآن، از مباحث بحث انگیزی است که همواره موافقان و مخالفان زیادی داشته است؛ به گونه ای که در نتیجة این مباحث دو گروه با دو شیوة فکری کاملا متفاوت پدید آمده اند. دربارة قرآن و علوم قرآنی تاکنون پژوهش های زیادی انجام شده اما آن چه تا کنون کمتر به آن پرداخته اند، مقامات قرآنی و پیوند آن با آیات قرآن است.در این جستار، کوشیده ایم با نگاهی تازه و با بررسی نظام تلاوت سه استاد برجستة فن قرائت ( شحات انور، محمد صدیق منشاوی، عبدالباسط)، پیوند میان مقامات با معانی و مفاهیم آیات تاثیر آن در تلاوت مشخص شود. این موضوع در شش بخش واکاوی شده است.لزوم پرداختن به مقامات قرآنی؛ معرفی مقامات؛ معرفی نظام تلاوت از استادان، ذکر آیه و ترجمة آن؛ بررسی مفهوم آیات ؛ ارتباط مقام و مفهوم آیه.گفتنی است در این پژوهش، تلاوت های مجلسی استادان یاد شده مبنای بررسی قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"ناگفته پیداست که قاری مسلط، پیش از شروع به تلاوت، با توجه به مفهوم و معنای آیات، برای خود مشخص میکند که باید از چه مقام و نغمهای استفاده کند تا تلاوتش دلنشین و مناسب مقام باشد.
برای فهم بهتر این نکته، تلاوت مرحوم منشاوی از آیات ۴ الی ۶ سورة یوسف در جواب مقام بیات و آیات ۱۱ و ۱۲ و آیات ۲۴ و ۲۵ همین سوره را بررسی میکنیم.
در ادامة تلاوت، ایشان آیات یازده و دوازده را که حاوی مکر برادران یوسف برای اقناع یعقوب است، در مقام صبا تلاوت میکند.
از شاهکارهای تلاوت منشاوی، تلاوت آیة بیست و پنج سورة یوسف است، بهگونهای که پرداختن به تمام ریزهکاریهای این تلاوت، خود میتواند موضوع مقالهای مفصل باشد.
آن زن گفت: «کیفر کسی که بخواهد نسبت به اهل تو خیانت کند، جز زندان و یا عذاب دردناک، چه خواهد بود؟!» موضوع آیه، کامخواهی زلیخا از حضرت یوسف است که منشاوی با سکت روی الفاظ «جزاء، من، سوء، الا، عذاب» مرحله به مرحلة این واقعه را برای شنونده به نحوی ملموس و عینی ترسیم میکند.
خواه حروف «قطب جد»، خواه بقیۀ حروف دورۀ دهـــــــــم شـمــــــــــارۀ ۲ زمستان ۱۳۹۱ قاری مسلط، پیش از شروع به تلاوت، با توجه به مفهوم و معنای آیات، برای خود مشخص میکند که باید از چه مقام و نغمهای استفاده کند تا تلاوتش دلنشین و مناسب مقام باشد دورۀ دهـــــــــم شـمــــــــــارۀ ۲ زمستان ۱۳۹۱ از شاهکارهای تلاوت منشاوی، تلاوت آیۀ بیست و پنج سورۀ یوسف است، بهگونهای که پرداختن به تمام ریزهکاریهای این تلاوت، خود میتواند موضوع مقالهای مفصل باشد دورۀ دهـــــــــم شـمــــــــــارۀ ۲ زمستان ۱۳۹۱"