چکیده:
بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ دریای خزر در کانون توجه روزافزون دنیا قرار گرفت. این دریا کارکردهای زیادی دارد و موقعیت آن سبب ارتباط آبی بین مناطق حاشیة این دریاست، ضمن اینکه به عنوان ذخیرة عظیم بزرگ نفت و گاز مطرح است. کاهش جهانی ذخایر نفت و گاز و بهطور همزمان، افزایش بهای مشتقات هیدروکربنی، اهمیت این منطقه را که هنوز ظرفیت و رشد قابل توجهی برای اکتشاف نفت و گاز دارد، افزایش داده است. استخراج نفت و گاز در کنار تاسیسات انتقال آن و نیز دیگر صنایع مربوط، امروز به یکی از مهمترین منابع آلودگی آب، هوا و خاک در منطقة خزر تبدیل شدهاند. بسته بودن دریای خزر، اکوسیستم آن را از حساسیت زیادی برخوردار ساخته است و لذا توجه بیشتری به آن را طلب میکند. در مقالة حاضر، تاثیر آلایندههای نفتی بر آن بررسی میشود.
خلاصه ماشینی:
استخراج نفت و گاز در کنار تأسیسات انتقال آن و نیز دیگر صنایع مربوط، امروز به یکی از مهمترین منابع آلودگی آب، هوا و خاک در منطقة خزر تبدیل شدهاند.
کلیدواژهها: دریای خزر، اکوسیستم، منابع نفتی، آلایندهها در شمال خاور دریای خزر تراز آب در حد خطرناک ٢٦ – متر رسیده و کلیة حوضههای نفتی قزاقستان در سواحل دریای خزر در حال قرار گرفتن در زیر آب هستند که طبعا در آلودگی بیشتر آب دریای خزر به مواد نفتی بسیار مؤثر است مقدمه دریای خزر به عنوان بزرگترین دریاچة جهان از ویژگیهای بارزی برخوردار است که درواقع بهترین شرایط را برای استقرار زیستگاههای عمده و نمونه به وجود آورده است.
تخلیه و شستوشوی کشتیهای نفتی در دریا یا مصب رودخانهها و نیز تردد نفتکشها موجب آلودگی شدید آب خزر به مواد نفتی میشود و ورود هزاران تن قیر به دریای خزر و پخش مقادیر عظیمی از نفت خام و فراوردههای نفتی در سطح بالنسبه وسیع، خطر جدی برای آبزیان خزر به ویژه ماهیهای گرانبهای خاویاری و آزاد ماهیان در این منطقه به وجود آورده است به طوری که هماکنون و طبق جدیدترین آمار، سالانه حدود بیست هزار تن قیر وارد دریای خزر میشود (ملکی، ۱۳۸۲، ص ۳۴).
آلودگی نفتی و اثر آن بر محیط زیست انسان دریای خزر به سه پهنة آبی شمالی، مرکزی و جنوبی تقسیم شده است که بیش از دوازده میلیون انسان در حاشیة این پهنههای آبی زندگی میکنند.
استخراج نفت و گاز و نیز دیگر محصولات صنعتی در مجموعههای عظیم پتروشیمی و پالایشگاه نفت امروز به منابع آلودگی آب، هوا و خاک منطقة خزر تبدیل شدهاند / سکوی حفاری در دریای خزر پینوشت 1.