چکیده:
هدف از نگارش تحقیق حاضر، گردآوری مجموعه ای منظم بـه منظور بررسی، معرفی و به تصویر کشیدن اولین افق های هنر دیرین موسیقی است که در تمدن کهن سومر ظهور نموده و خاستگاه و بنیادی برای موسیقی تمدن های پس از خود گشته است. هر چند که علم باستان شناسی با همة سماجت و پیگیری خویش توانسته است رموز در خاک خفتة این هنر را به واسطهء کشف و بازسازی سازهای متلاشی شده، لوح ها، کتیبهها، ظروف و گلدان های منقوش با اشکال سازها و نوازندگان در حال نواختن، تا حدودی عریان نماید اما به هر حال، قضاوت کلی و قاطع در مورد رمزگشایی از این هنر میسر نمیباشد زیرا با وجود آگاهی نسبی از سازها، نحوه اجرا، چگونگی به کارگیری آلات موسیقی و ذهنیت آن مردمان درباره این هنر، هنوز اطلاعات ما در مورد موسیقی این دوران ناچیز می نماید و تنها میتوان خط سیری کلی از موسیقی و سازهای آن دوران ترسیم نمود. به هر تقدیر، در این نوشتار سعی شده است تا پس از معرفی اجمالی تمدن کهن سومر و قدمت تاریخی آن به جایگاه هنر موسیقی در میان مردمان آن قوم پرداخته شود. در ادامه، به علت اهمیت فراوان سازهای زهی و با تأکید بر نوع تفکر و خلاقیت و حرکت آگاهانهای که باعث پیدایی آن شده است در این مجال کوشش شده است تا از طریق نقش برجستهها، لوحها و کتیبههای مربوطه به شیوهای علمی و نگاهی دقیق و موشکافانه به روشنگری بیشتری در باب انواع سازهای زهی آن عصر دست یازید. هدف از نگارش تحقیق حاضر، گردآوری مجموعه ای منظم بـه منظور بررسی، معرفی و به تصویر کشیدن اولین افق های هنر دیرین موسیقی است که در تمدن کهن سومر ظهور نموده و خاستگاه و بنیادی برای موسیقی تمدن های پس از خود گشته است. هر چند که علم باستان شناسی با همة سماجت و پیگیری خویش توانسته است رموز در خاک خفتة این هنر را به واسطهء کشف و بازسازی سازهای متلاشی شده، لوح ها، کتیبهها، ظروف و گلدان های منقوش با اشکال سازها و نوازندگان در حال نواختن، تا حدودی عریان نماید اما به هر حال، قضاوت کلی و قاطع در مورد رمزگشایی از این هنر میسر نمیباشد زیرا با وجود آگاهی نسبی از سازها، نحوه اجرا، چگونگی به کارگیری آلات موسیقی و ذهنیت آن مردمان درباره این هنر، هنوز اطلاعات ما در مورد موسیقی این دوران ناچیز می نماید و تنها میتوان خط سیری کلی از موسیقی و سازهای آن دوران ترسیم نمود. به هر تقدیر، در این نوشتار سعی شده است تا پس از معرفی اجمالی تمدن کهن سومر و قدمت تاریخی آن به جایگاه هنر موسیقی در میان مردمان آن قوم پرداخته شود. در ادامه، به علت اهمیت فراوان سازهای زهی و با تأکید بر نوع تفکر و خلاقیت و حرکت آگاهانهای که باعث پیدایی آن شده است در این مجال کوشش شده است تا از طریق نقش برجستهها، لوحها و کتیبههای مربوطه به شیوهای علمی و نگاهی دقیق و موشکافانه به روشنگری بیشتری در باب انواع سازهای زهی آن عصر دست یازید.
خلاصه ماشینی:
"م یافت شده است که بر روی آنها تصاویری از نوازندگان و سازهای زهی حکاکـی شده است کـه اخیرا بـه عنوان سازی شبیه هارپ ستوندار تفسیر شده است (Kilmer and Lawergren, MGG2) و همچنین یک جعبه صدا با نه زهه نامتقارن ساز "لیر"، با یک بازو که با مهارت حکاکی شده بود (30–31:1995 , Norborg).
بر طبق شواهد به دست آمده، موسیقی مذهبی نقش مهمی در انواع مراسم تشریفاتی، آداب و رسوم سومری داشته است؛ بدین صورت که موسیقی مذهبی در مراسم ستایش فرشتگان محافظ خدایان، به صورت شکواییه و مرثیه، همراه با سرود و شعر مذهبی اجرا میشده و قدیمیترین سازهای موسیقی مکشوفه در حفریات خرابههای "اور" دال بر این مدعاست (شمس، 1383: 25) که البته در آنجا صحنههایی از رقص و نوازندگی«هارپ» نیز وجود دارد که از آن جمله میتوان به نقش برجستهای در داخل آرامگاه یکی از پادشاهان "اور" اشاره کرد (2700 سال پیش از میلاد) که در آن یک نوازندة هارپ و زنی در حال رقص، نمایان است (حسنی 1344: 9).
در نمونة قدیمیتـر آن، در یک لوحه سنگی که در خفاجه در حدود 3000 سال قبل از میلاد به دست آمده است، هارپ کمانی شکلی را میتوان مشاهده نمود (تصویر 2) و همچنین از یک مهر باستانی کشف شده در اور که متعلق به 2800 ق.
تمدن سومر را می توان مقارن با ظهور اولین نمونه های سازهای زهی دانست، زیرا که طبق کاوش های انجام شده و در بین ساز های مکشوفه، هیچ نمونه ای از این گروه سازها که متعلق به پیش از سومریان باشد، دیده نشده است و صرفا سازهای بادی و کوبه ای در پیش از این دوره مرسوم بوده است."