چکیده:
بیش از 9 درصد نفت خام جهان در قارۀ آفریقا ذخیره شده است. علاوه بر بعضی کشورهای آفریقایی که از قدیم تولیدکنندۀ نفت بودند مانند لیبی، الجزایر، آنگولا و نیجریه، در سالهای اخیر بعضی از کشورهای دیگر آفریقا نیز به جرگۀ تولیدکنندگان نفت پیوستهاند. ایجاد انگیزه برای جذب سرمایههای خارجی در صنعت نفت، یکی از مسائل مهم برای کشورهای آفریقایی محسوب میشود، زیرا اکتشاف و توسعۀ میادین نفتی آفریقا به دانش فنی بالا و صرف هزینههای هنگفتی نیازمند است که اغلب خارج از توان این دولتهاست. به همین دلیل است که با سرمایهگذاریهایی که امریکاییها و اروپاییها و در سالهای اخیر چینیها در این قاره انجام دادهاند، ظرفیت تولید و صادرات نفت در بعضی از این کشورها رو به افزایش است. مهمترین قراردادی که کشورهای آفریقایی با شرکتهای خارجی منعقد میکنند قرارداد مشارکت در تولید است. برخی از مهمترین مؤلفههای اقتصادی قراردادهای مشارکت در تولید عبارتاند از: بهرۀ مالکانه و پذیرۀ نقدی. در این مقاله سعی شده است که میزان و انواع بهرۀ مالکانه و پذیرۀ نقدی در قوانین و قراردادهای مشارکت در تولید کشورهای تولیدکنندۀ نفت قارۀ آفریقا بررسی تطبیقی شود تا مشخص شود سازوکار و میزان بهرۀ مالکانه و پذیرۀ نقدی کدامیک از این کشورها از تنوع و گوناگونی بیشتر و مناسبتری برای جذب سرمایهگذاران خارج برخوردار است. نتایج این مطالعه نشان میدهد که تنها قوانین و قراردادهای مشارکت در تولید چند کشور محدود آفریقایی از جمله آنگولا، لیبی، گینۀ استوایی و مخصوصاً نیجریه از شفافیت، تنوع و گوناگونی بیشتری برای تعیین بهرۀ مالکانه و پذیرۀ نقدی هنگام مذاکره و انعقاد قرارداد با شرکتهای نفتی خارجی برخوردارند.
خلاصه ماشینی:
نتایج این مطالعه نشان مـی دهـد کـه تنها قوانین و قراردادهای مشارکت در تولید چند کشور محدود آفریقـایی از جملـه آنگـولا، لیبـی ، گینة استوایی و مخصوصا نیجریه از شفافیت ، تنوع و گوناگونی بیشتری برای تعیین بهرة مالکانـه و پذیرة نقدی هنگام مذاکره و انعقاد قرارداد با شرکت های نفتی خارجی برخوردارند.
لذا سؤالات اصلی این پژوهش عبارت اند از: - میزان و عوامل تعیین کنندة بهرة مالکانه و پذیرة نقدی در قراردادهای مشارکت در تولیـد نفت کشورهای قارة آفریقا به چه صورت است ؟ - قراردادهای مشارکت در تولید کدام یک از کشورهای تولیدکنندة نفت در قـارة آفریقـا از تنوع و گوناگونی بیشتری برای جذب سرمایه گذاران نفتی خارجی برخوردارند؟ - قوانین و مقررات نفتی و مدل هـای قراردادهـای مـشارکت در تولیـد کـدام یـک از ایـن کشورها از پیشرفت و تحول چشمگیری در خصوص این موضوع برخوردار است ؟ نگارندگان برای پاسخ به این سؤالات سعی کرده اند به طور تطبیقی به قوانین و مـدل هـای قراردادهای مشارکت در تولید ١٣ کشور عمدة تولیدکنندة نفت این قاره ، یعنی ، اتیوپی ، الجزایر، آنگولا، اوگاندا، تانزانیا، سنگال ، سومالی ، کـامرون ، گینـة اسـتوایی ، لیبـی ، موزامبیـک ، نامیبیـا و نیجریه رجوع و این قوانین و مدل های قراردادی را واکاوی کنند تـا بتواننـد بـه ایـن سـؤالات پاسخی مستدل و مناسب بدهند.
در خصوص پذیرة نقدی بایستی اشاره کرد کـه بنـد ٢ مادة ٣٤ قانون شمارة ٧ـ٥ به این مطلب اشاره کرده است که پیمانکار بایستی پذیرة نقـدی هـم برای امضای قرارداد و هم هنگام شروع تولید نفت به دولت الجزایر یا شـرکت ملـی نفـت آن کشور پرداخت کند.