چکیده:
تجربه جهانی نشان داده است که قیمت نفت یکی از محرکهای مهم اقتصاد کشورهای درگیر تجارت آن است. نفت میتواند اقتصاد این کشورها را چه بهصورت مستقیم و چه بهصورت غیرمستقیم از طریق تجارت با سایر کشورهای متاثر از قیمت این کالای اولیه، تحت تاثیر قرار دهد. در این مقاله، آثارمستقیم و غیرمستقیم (سرریز) شوکهای قیمتی نفتی برکشورهای صادرکننده و واردکننده نفت به تفکیک کشورهای توسعهیافته و در حال توسعه، با استفاده از روشخودرگرسیون برداری برآورد شده است.
از ویژگیهای مهم این مطالعه، اندازهگیری آثار مستقیم و غیرمستقیم ناشی از تجارت بینالمللی در چارچوب یک مدل سیستمی پویا و شمول سی اقتصاد بزرگ جهان که بیش از 73 درصد کل اقتصاد جهان را در اختیار دارند، میباشد. نتایج برآورد مدل برای دوره 2015-1980 نشان میدهد که کشورهای واردکننده نفت چه توسعهیافته و چه در حال توسعه، از افزایش قیمت نفت به طور مستقیم متضرر میشوند اما اثر غیرمستقیم برای کشورهای توسعه یافته منفی و برای کشورهای در حال توسعه مثبت است. هم چنین، اثر افزایش قیمت نفت در کشورهای توسعهیافته صادرکننده نفت منفی است که میتواند بهدلیل ساختار صنعتی آنها که متکی به واردات نفت هستند، باشد. اثر شوکهای افزایش قیمت نفت بر اقتصاد کشورهای صادرکننده نفت در حال توسعه مثبت ولی اثر غیرمستقیم آن بهدلیل مراودات تجاری بالای این کشورها با کشورهای صنعتی واردکننده نفت، منفی است.
طبقهبندی JEL:F00،F40 ، O40، Q43
کلیدواژهها
شوکهای نفتی؛ رشد اقتصادی؛ خودرگرسیون برداری؛ تجارت بینالملل
موضوعات
خلاصه ماشینی:
نتايج برآورد مـدل بـراي دوره ٢٠١٥-١٩٨٠ نشان ميدهد که کشورهاي واردکننده نفت چه توسـعه يافتـه و چـه در حـال توسـعه ، از افزايش قيمت نفت به طور مستقيم متضرر ميشوند اما اثر غيرمستقيم براي کشـورهاي توسـعه يافته منفي و براي کشورهاي در حال توسعه مثبت است .
اثر شوکهاي افـزايش قيمـت نفـت بـر اقتصـاد کشـورهاي صادرکننده نفت در حال توسعه مثبت ولي اثر غيرمستقيم آن به دليل مراودات تجاري بالاي اين کشورها با کشورهاي صنعتي واردکننده نفت ، منفي است .
امـا در کشـورهاي صادرکننده به دليل آنکه عمدتا صنعتي نبوده و اقتصادشـان نفـت محـور اسـت افـزايش قيمت نفت ميتواند سبب رشد اقتصادي گردد اما به طور عمده مکانيزم بيماري هلنـدي و نقش نهادها و رانت جويي در اقتصاد اين کشورها سبب گرديده است که ايـن کشـورها نتوانند از آثار مثبت افزايش قيمت نفت در کشورهاي خود بهـرهمنـد شـوند (سـاکس و وارنر٢، ٢٠٠١ و مشيري، ٢٠١٥).
اثرات افزايش رشد قيمت نفت بر رشد اقتصادي کشورهاي واردکننده توسعه يافته منبع : محاسبات پژوهشگر نمودار (٦) نشان مي دهد اين اتفاق در مورد کشورهاي در حال توسعه در اين گروه کاملا معکوس است .
Oil Price Shocks Effect on Economic Growth-OPEC versus non-OPEC Economies.
The effects of oil price on Turkish economic growth (No. 0702083).
Relationship between crude oil prices and economic growth in selected OPEC countries.
Oil price shocks and economic growth: Evidence for New Zealand, 1989-2006.
Oil prices and economic growth in developed countries.
The effect of oil price shocks on economic growth (case study; selected oil exporting countries).