چکیده:
قرآن کریم حاوی نکات ارزشمند و حائز اهمیت تاریخی است که در مطالعات تمدنی بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. روند حوادث مرتبط با زندگانی و رسالت انبیاء الهی و دعوت مردم به یکتاپرستی و توحید در آیات متعدد قرآن بیان شده است. در این پژوهش به دنبال پاسخ به این سوال هستیم که در مباحث مؤلفههای تمدنی قرآن کریم نقش انبیاء در تکامل تمدن انسانی بر چه اصولی بیان شده است؟ قرآن کریم برای موعظه و عبرتگیری از صحنههای حوادث مرتبط با زندگانی رسولان الهی و در ذکر وقایع امم آن مقدار را بر میگزیند که در هدایت مردم مؤثر است و از این لحاظ منظر و سبک نگارش آن با تألیفات تاریخی متفاوت است که در واقع مسئله پژوهش حاضر بر این محور قرار دارد. روش قرآن در بیان نقش انبیاء در تکامل تمدن انسانی ضمن ایجاز و عدم پرداخت به جزئیات به اصولی همچون برگزیدن روش عینی و شهودی، گذار از حال و بازگشت به حال قرآن در پرداختن به تمدنها، عدم بسط و تفصیل مخل در ذکر تمدنی قرآن و عدم آمیختگی گزارشات تمدنی قرآن با افسانه و اساطیر میتوان اشاره کرد. پژوهش حاضر با رویکر توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانهای تدوین گشته است.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش به دنبال پاسخ به این سوال هستیم که قرآن در بیان نقش انبیاء در تکامل تمدن بشری از چه اصولی پیروی کرده است؟ قرآن کریم برای موعظه و عبرتگیری از صحنههای حوادث مرتبط با زندگانی رسولان الهی و در ذکر وقایع امم آن مقدار را بر میگزیند که در هدایت مردم مؤثر است و از این لحاظ منظر و سبک نگارش آن با تألیفات تاریخی متفاوت است که در واقع مسئله پژوهش حاضر بر این محور قرار دارد.
قرآن در آياتي به مانند آيه 10 سوره روم، 1 هم نوع روش فهم تاريخ را بيان ميكند كه بايد مشاهده مستقيم، عيني و با جهانگردي باشد و هم هدف فهم تاريخ را روشن میکند كه مقصود اطلاع و كنجكاوي ذهني و واقعهنگاري نيست، بلكه به دليل اين است كه انسان بفهمد چرا آن جامعهها نابود شدند و يا جامعههايي كه به ستم و ظلم گرويدهاند، به چه سرنوشتي دچار گشتند، يعني عبرتگيري و برداشت از گذشته براي آينده.
(هود: 101-100) اشاره مطرح شده در این آیه به پیامبر اسلام (ص) حکایتگر کشاندن ذکر تاریخ و سرگذشت تمدنی از گذشتههای دور به زمان حال است و نتیجهای که از آن حاصل میشود، علیّت در سرنوشت تمدنهای گذشته است که به امت اسلامی متذکر شود که بر آنها هیچ ستمی نمیشود چنان که بر امتهای قبل از آنها نشده، بلکه آنها خود بر خویش ستم کردهاند.