چکیده:
تا زمانی که شرایط اساسی صحت قرارداد و حسب مورد شرایط اختصاصی لازم برای صحت برخی عقود رعایت شود و عقد با نظم عمومی و اخلاق حسنه نیز منافاتی نداشته باشد، اصل بر صحت قراردادهاست. در صورت فقدان یا عدم رعایت هرکدام از این شرایط، عقد باطل خواهد بود. بطلان عقد دارای آثاری است که ازجمله آنها مسئولیت یکی از طرفین عقد باطل در جبران خسارات وارده به طرف دیگر عقد می باشد. مسئولیت ناشی از قرارداد باطل و الزام به جبران خسارت ناشی از آن، منشا غیرقراردادی دارد. در جهت تأمین هدف مسئولیت مدنی یعنی جبران کامل خسارات، تعیین بهترین روش جبران خسارت ضروری است که دادگاه ها در هرمورد جبران نسبی را ملاک قرار داده و از جبران نوعی و حکم به پرداخت نقدی خسارات در همه موارد اجتناب کنند. در صورت وجود تعهد و نقض آن، مسئولیتی برای ناقض تعهد قابل تصور است که این مسئولیت انواع مختلفی دارد و شامل مسئولیت مدنی یا قهری، مسئولیت قراردادی، مسئولیت کیفری و اخلاقی است. شرایط تحقق مسئولیت عبارت است از: مسلم بودن، مستقیم بودن، شخصی بودن، عدم جبران قبلی، قابل پیشبینی بودن و وارد شدن خسارت به حق مشروع زیان دیده. در مقاله حاضر سعی بر این است تا با روش توصیفی-تحلیلی و مطالعه کتابخانهای تبیین شرایط تحقق مسئولیت در ترمیم خسارت ناشی از معاملات باطل را مورد بحث و بررسی قرار دهیم.
until the basic conditions for the validity of the contract and, as the case may be, the specific conditions necessary for the validity of some contracts are observed and the contract does not conflict with public order and good morals, the principle is the validity of the contracts. In case of absence or non-observance of any of these conditions, the contract will be void. The annulment of the contract has effects, including the responsibility of one of the parties to the void contract to compensate the damages caused to the other party to the contract. Liability arising from a void contract and the obligation to compensate for the resulting damage is of non-contractual origin. In order to achieve the goal of civil liability, ie full compensation, it is necessary to determine the best method of compensation that the courts use as part of the compensation in each case and avoid any kind of compensation and order to pay damages in cash in all cases. In the event of an obligation and its breach, liability for breach of obligation is conceivable, which has different types of liability and includes civil or coercive liability, contractual liability, criminal and moral liability. The conditions for fulfilling the responsibility are: certainty, directness, personality, non-compensation, predictability and damage to the damaged legitimate right. In the present article, we try to discuss the conditions of fulfilling the responsibility in repairing the damage caused by false transactions by descriptive-analytical method and studying libraries.
خلاصه ماشینی:
١-٢- مسئوليت مدني يا قهري مسئوليت مدني به عنوان بخشي از مسئوليت حقوقي، عبارت است از تعهد و الزامي که شخص به جبران زيان وارد شده به ديگري دارد اعم از اينکه زيان ذکر شده در اثر عمل شخص مسئول و يا عمل اشخاص متعلق به وي يا ناشي از اشياء و اموال تحت مالکيت و يا تصرف او باشد (حسيني نژاد، ١٣٨٩، ١٣).
طبق اين ماده «هر کس بدون مجوز قانوني عمدً و يا در نتيجه ي بي احتياطي به جان يا سلامتي يا مال يا آزادي يا حيثيت يا شهرت تجاري يا به هر حق ديگري که به موجب قانون براي افراد ايجاد گرديده لطمه هاي وارد نمايد که سبب ضرر و زيان مادي يا معنوي ديگري شود مسئول جبران خسارت ناشي از عمل خود ميباشد ».
طبق اصل ٢٢ و ١٧١ قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران که قانون مادر و ميثاق ملي کشور مي باشد و ماده يک مسئوليت مدني قيد شده است که وارد کننده خسارات معنوي، مسئول جبران زيان ناشي از عمل خود ميباشد که يکي از طرق جبران اين نوع خسارت ، عذرخواهي مي باشد (احمدپور عليآبادي و همکاران ، ١٤٠٠، ١٣).
اين قاعده در حوزه مسئوليت 1445 غير قراردادي مورد ترديد است زيرا در زمينه ضمان قهري توافق قبلي طرفين وجود ندارد و در نتيجه قابليت پيش بيني شرط نيست و هر ضرري بايد جبران شود اما امروزه در حوزه مسئوليت غير قراردادي نيز قابل پيش بيني بودن خسارت براي مسئول شناخته شدن شخص لازم است زيرا بر حسب عرف هنگامي ضرر به شخص نسبت داده مي شود که آن را پيش بيني کرده يا لااقل قابل پيش بيني باشد که به رابطه سببيت برميگردد.