چکیده:
همزمان با تصویب طرح موازنه منفی دکتر مصدق مبنی بر ممنوعیت دادن امتیازات به بیگانگان در مجلس چهاردهم، جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران نیز آغاز گردید و با تلاش نمایندگان جبهه ملی در مجلس و رد قرارداد الحاقی گس-گلشائیان، نفت ملی شد و مصدق پیروز میدان گشت. اما عمر این اقتدار کوتاه بود و با بروز جدایی و نفاق میان اعضای جبهه ملی، زمینه برای مداخله دشمنان خارجی و سرنگونی نهضت ملی فراهم گردید. در مقاله حاضر سعی شده است که عوامل ناکامی این جنبش با رویکردی توصیفی – تحلیلی مورد نقد و بررسی قرار گیرند و به این پرسش پاسخ داده شود که چه عواملی موجب شکست نهضت ملی شدن صنعت نفت شدند و نگذاشتند تا به هدفش دست یابد؟ واژههای کلیدی: ملی شدن صنعت نفت، مصدق، عوامل خارجی، عوامل داخلی.واژههای کلیدی: ملی شدن صنعت نفت، مصدق، عوامل خارجی، عوامل داخلی.
Simultaneously with the approval of Dr. Mossadegh's negative balance plan prohibiting concessions to foreigners in the 14th Parliament, the nationalization movement of Iran's oil industry also began, and with the efforts of the representatives of the National Front in the parliament and the rejection of Gass-Golshaian's additional contract, National Oil became national and Mossadegh won. patrol square But the life of this authority was short and with the emergence of separation and discord among the members of the national front, the ground was provided for the intervention of foreign enemies and the overthrow of the national movement. In this article, it has been tried to analyze the failure factors of this movement with a descriptive-analytical approach and to answer the question that what factors caused the failure of the nationalization movement of the oil industry and did not allow it to achieve its goal?Simultaneously with the approval of Dr. Mossadegh's negative balance plan prohibiting concessions to foreigners in the 14th Parliament, the nationalization movement of Iran's oil industry also began, and with the efforts of the representatives of the National Front in the parliament and the rejection of Gass-Golshaian's additional contract, National Oil became national and Mossadegh won. patrol square But the life of this authority was short and with the emergence of separation and discord among the members of the national front, the ground was provided for the intervention of foreign enemies and the overthrow of the national movement. In this article,
خلاصه ماشینی:
در دوره مجلس پانزدهم نيز گرچه انتخاب نشده بود ولي تمام تلاش خود را براي عدم تصويب قرارداد الحاقي گس -گلشائيان به کار بست و در نتيجه به تصويب نرسيد و در دوره مجلس شانزدهم نيز از آنجا که به عنوان نماينده اول مردم تهران انتخاب شده بود، جهت تکامل استيفاي حقوق ملت ايران قانون ملي شدن صنعت نفت را به تصويب مجلسين شوراي ملي و سنا رساند.
سفارت انگليس هم چنين در تهران ديدارهاي متعددي با سياستمداران متنفذ و کهنه کار براي اجراي کودتا برگزار ميکرد که از جمله آنها ميتوان به احمد هومن (معاون تشريفات دربار) و شاپور ريپورتر (خبرنگار ويژه تايمز لندن ) اشاره کرد و افرادي همچون مدير کل يکي از ادارات دولتي با نام رمزي «عمر» که به عضويت کابينه دکتر مصدق در آمد، عباس قلي نيساري (رئيس بانک ايران و انگليس ) و حسن علوي (چشم پزشکي که داراي شهرت بين المللي بود) نيز به عنوان رابط با آنها همکاري ميکردند (گازيوروسکي، ١٣٨٤، ٨٣؛ وودهاوس ، ١٣٦٤، ٤٣-٤٢).
سازمان نظامي حزب از طريق شبکه اطلاعاتي خود در ارتش ، از توطئه کودتا آگاه بود و علي رغم اين که تعداد اعضايش ١٠ هزار نفر بود و تا قبل از روز کودتا نيز به دولت مصدق هشدار ميدادند، ولي در فاصله کودتاي نافرجام ٢٥ مرداد تا کودتاي ٢٨ مرداد، نيروهايش را از خيابان ها فراخواند و در برابر کودتا هيچ واکنشي جز پايين کشيدن مجسمه هاي رضا شاه و محمد رضا شاه ، شعار الغاي سلطنت و استقرار جمهوري دموکراتيک و تعويض نام برخي خيابان ها انجام نداد.
بهبهاني نيز با اين استدلال که بايد جلوي کمونيست شدن ايران را گرفت ، در جريان کودتاي ٢٨ مرداد از شاه و دربار عليه مصدق حمايت کرد.