چکیده:
بر اساس نظرات فقها و بر مبنای اصول شیعه، اصل اول در قتل عمد، قصاص است؛ اما شریعت مقدس این حق را به اولیای دم مقتول داده است که بتوانند از حق خود به صورت کامل گذشت نمایند یا گذشت و عفو خود را منوط به مالی کنند. اما گاه شرایطی پیش میآید که اجرای قصاص نفس به دلایلی ممکن نیست و نیز اولیای دم از مصالحه بر امور مالی و یا عفو سرباز میزنند. در این صورت آیا ولی دم میتواند به جای قصاص نفس، مصالحه بر قطع عضوی از اعضای جانی را درخواست نماید؟ این مصالحه از جهتی باعث تشفی خاطر و التیام درد فقدان مقتول برای اولیای دم خواهد شد و از طرفی باعث حفظ نفس انسان میگردد. این مساله مستحدثه، با موافقان و مخالفانی روبرو شده است و بر این اساس دو نظر مطرح گردیده که پس از تبیین و نقد آنها، نظر نهایی در جواز مصالحه قصاص نفس به قطع عضو به روش تحلیل محتوا بر اساس ادلهای از جمله مشروعیت مصالحه، رجحان عفو بر قصاص، ادله وجوب حفظ نفس، و ... به اثبات رسیده است تا راهکاری باشد برای برون رفت از مشکلات ناشی از قول به عدم جواز.
According to the opinions of the jurists, and based on the principles of the Shiites, the first principle in premeditated killing is retribution. But Islamic law gave this right to the guardians of the murdered, so that they could fully forgive their right or forgive and make their pardon depend on money. However, sometimes there are cases in which it is not possible to carry out "qisas al-nafs" for certain reasons, and the guardians refuse to give up financial matters or pardon. In this case, is it for the guardians of the murdered to ask for a compromise by cutting off the limb instead of self-retaliation? This reconciliation, on the one hand, will heal the pain of the victim's loss of guardians, and on the other hand, it will save the soul of the perpetrator. This new issue clashed with supporters and opponents, and accordingly two opinions were raised, and after explaining and criticizing them, the final opinion was based on the permissibility of replacing self-punishment for amputation with the content analysis method. On the evidence, including the legality of reconciliation, the preponderance of pardon over retaliation, the evidence of the necessity of self-preservation, etc., is a solution to overcome the problems arising from the promise of impermissibility.
خلاصه ماشینی:
1 مصالحه قصاص نفس با قطع عضو علمي- پژوهشي جواد حبيبيتبار * سيد محمد سجادي ** چکيده بر اساس نظرات فقها و بر مبناي اصول شيعه ، اصل اول در قتل عمد، قصاص است ؛ اما شريعت مقدس اين حق را به اولياي دم مقتول داده است که بتوانند از حق خود به صورت کامل گذشت نمايند يـا گذشـت و عفـو خود را منوط به مالي کنند.
٢-١- مخالفان جواز مصالحه قصاص نفس با قطع عضو در قدم اول آنچه بين اين اقوال ديده ميشود عدم جـواز چنـين مصـالحه اي مـيباشـد چنانکـه در استفتائي که از برخي فقيهان معاصر شده است آمده: «در مورد قصاص نفس ، بفرماييد: الف ) آيا اولياي دم ميتوانند به جاي قصاص نفس ، عضوي از اعضاي قاتل را قطع کنند؟ ( مثلا به جاي کشتن قاتـل يکي از پاهاي او را قطع نمايند) ب) آيا اولياي دم ميتوانند عضوي از بدن قاتل را قطع و نسبت به ما بقي طلب ديه نمايند؟ ج) آيا اولياي دم ميتوانند عضوي از بدن قاتل را قطع و نسبت به ما بقي مصالحه نمايند؟ د) آيا رضات و عدم رضايت قاتل در سه حالت فوق، تأثيري خواهد داشت ؟ در پاسخ حضرات آيات بهجت ، تبريزي ، صافي ، فاضل لنکراني ، مکارم شيرازي قائل بـه عـدم جـواز قطع عضو به جاي قصاص شدهاند و گويند قطع اعضاء نسبت به اولياي دم جايز نيست هر چنـد قاتـل راضــي باشــد (نــرم افــزار اســتفتآت قضــايي، نگــارش دوم، ســوال٣٨؛ ســايت آيــه الله صــافي .